Steeds meer mensen stemmen blanco: wat gebeurt er met zo'n stem?

In dit artikel:

Steeds meer Nederlandse kiezers leveren een blanco stem in: ze laten het stembiljet leeg om onvrede of een gebrek aan keuze te laten zien. Initiatiefnemer Ellen van blancostem.nl noemt dat bewust blanco stemmen een manier om kritiek te uiten zonder voor een specifieke partij te kiezen. De trend speelt de laatste jaren bij verkiezingen in Nederland.

Wat er met zo’n stem gebeurt is zichtbaar maar niet doorslaggevend: blanco biljetten worden apart geregistreerd en verschijnen in de opkomst- en uitslagenoverzichten, maar ze worden niet toegewezen aan partijen of kandidaten. Daarmee veranderen blanco stemmen de zetelverdeling niet rechtstreeks; ze verminderen wel het aandeel uitgebracht geldige partijstemmen en fungeren vooral als politiek signaal. Er bestaat een juridisch onderscheid tussen opzettelijk blanco stemmen en ongeldige stemmen (bijvoorbeeld door fouten of doorgestreepte lijsten), wat ook in de rapportages wordt vastgelegd.

De praktische uitkomst is dat een blanco stem vooral communicatief gewicht heeft: bij grote aantallen kan het beleidsmakers en partijen aanzetten tot zelfreflectie of debat, maar het levert geen directe beleidsmacht of vertegenwoordiging op. Voor kiezers die inhoudelijk verandering zoeken zijn er alternatieven — stemmen op kleine of protestpartijen, of actief deelnemen aan politieke of maatschappelijke bewegingen — terwijl blanco stemmen vooral de frustratie zichtbaar maken.