Slimme energiemeter wordt verplicht: privacy-experts vrezen voor 'digitale fuik'

In dit artikel:

Vanaf 1 januari mogen in Nederland geen analoge draaischijfmeters meer worden gebruikt; huishoudens moeten overstappen op slimme of digitale energiemeters. De maatregel maakt deel uit van de nieuwe Energiewet (in werking begin 2026) en wie weigert kan uiteindelijk een dwangsom krijgen van de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur. Netbeheer Nederland schat dat nog zo’n 500.000 woningen een traditionele meter hebben.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek wil gegevens van ruim 14,2 miljoen slimme meters inzetten voor energieonderzoek, waarbij maandelijks verbruikspatronen zichtbaar worden. Privacy-experts David Boerstra en Wesley Feijth waarschuwen in de Pro Privacy Podcast dat zulke fine-grained data veel onthullen over wat er achter de voordeur gebeurt: uit verbruikspatronen valt bijvoorbeeld af te leiden hoeveel mensen er in een huis wonen en welke dagelijkse routines er zijn. De Autoriteit Persoonsgegevens deelt die zorg.

Feijth plaatst de slimme meter in een breder kader van digitalisering: steeds meer diensten vragen digitale identificatie, leeftijdschecks of gezichtsherkenning, waardoor mensen afhankelijker worden van digitale ID’s. Hij noemt ook slimme deurbellen van bedrijven als Amazon (Ring), waarvan videobeelden en gezichtsherkenning op externe servers landen — informatie die misbruikt of gecombineerd kan worden met andere data. Boerstra formuleert het scherper: we bouwen volgens hem “zelf onze openluchtgevangenis” door vrijwillig sensoren en apparaten te gebruiken die onze locatie en gedrag prijsgeven.

Belangrijk is dat het debat niet alleen over techniek gaat maar over regels en waarborgen: hoeveel detaildata mag worden verzameld, hoe lang wordt het bewaard, en welke beperkingen zijn er op toegang en gebruik? Zonder duidelijke wettelijke waarborgen groeit volgens de experts het risico op onbedoelde surveillance en afhankelijkheid.