Sinterklaas komt straks terug op de erfgoedlijst. Waarom was het feest eerder geschrapt?
In dit artikel:
Het sinterklaasfeest komt “in de toekomst” opnieuw op de nationale inventaris voor immaterieel erfgoed te staan, bevestigt Saskia van Oostveen, directeur van Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN). Eerder stond de viering al op die lijst: in 2015 werd Sinterklaas samen met Zwarte Piet ingeschreven op verzoek van stichting Sint en Pietengilde. Omdat die stichting daarna vasthield aan de traditionele figuur en onvoldoende oog had voor mensen die zich door Zwarte Piet gekwetst voelen, schrapte KIEN de notering in 2022 op grond van de ethische criteria van het UNESCO-verdrag.
De hernieuwde inschrijving volgt op een verandering in werkwijze bij KIEN. Waar vroeger alleen beoefenaars een traditie konden aanmelden en daarmee vaak één organisatie het verhaal bepaalde, werkt KIEN nu aan een herziening van de hele inventaris. Doel is niet langer “het verhaal van één iemand” te vertellen, maar fenomenen algemener te beschrijven en meerdere perspectieven — verschillende manieren waarop mensen Sinterklaas vieren — zichtbaar te maken. Daarbij blijven gesprekken met beoefenaars essentieel, maar KIEN betrekt ook experts om een zo breed mogelijk beeld te vormen. De stichting Sint en Pietengilde zal geen rol krijgen bij de nieuwe notering; KIEN zegt dat vertegenwoordigers deel moeten nemen die respect tonen voor andersdenkenden en dat de figuur van Zwarte Piet vanwege zijn kwetsende karakter niet in de inventaris kan worden opgenomen.
Wanneer Sinterklaas precies opnieuw wordt genoteerd is nog open: eerst moeten de ruim vierhonderd bestaande items worden geactualiseerd en beschreven; KIEN verwacht volgend jaar te kunnen bepalen wat nog ontbreekt. De nationale erfgoedinventaris biedt een overzicht van tradities, rituelen en ambachten in Nederland (van oliebollenkraampjes tot Keti Koti) en helpt die zichtbaar en levend te houden door ondersteuning zoals vrijwilligerswerving en sponsoring. Een notering op de nationale lijst is tevens een voorwaarde voor nominatie op de internationale UNESCO-lijst, al is de doorstroming beperkt: van de honderden nationale vermeldingen staan er slechts vijf op de internationale lijst.
Achtergrond: het debat rond Zwarte Piet speelde al vóór 2015; onder meer een VN-werkgroep noemde de figuur in 2014 een uiting van racisme en sommige gemeentes en media introduceerden alternatieven zoals roetveegpiet. KIEN’s gewijzigde aanpak probeert die verscheidenheid en gevoeligheid beter te weerspiegelen.