Selectiepaal moet etnisch profileren tegengaan: 'De paal zegt groen of rood'
In dit artikel:
De Amsterdamse politie heeft vorige week een zogenaamde selectiepaal in gebruik genomen, een toestel dat bij controles willekeur moet tonen. Burgers drukken zelf op een knop; een rood lampje betekent dat iemand gecontroleerd wordt, groen dat die persoon kan doorlopen. De maatregel is bedoeld om aselectief fouilleren en controleren zichtbaarder te maken en beschuldigingen van etnisch profileren tegen te gaan.
De paal kan worden ingezet bij verkeerscontroles, kluiscontroles op scholen en in gebieden met verhoogd veiligheidsrisico, maar de politie benadrukt dat agenten altijd bevoegd blijven om iemand ook buiten de paal om te fouilleren bij opvallend of verdacht gedrag. Er zijn momenteel acht exemplaren beschikbaar; het hulpmiddel is een doorontwikkelde versie van een proef uit 2022 en is gemaakt om robuust en makkelijk verplaatsbaar te zijn.
Reacties van experts zijn voorzichtig positief maar kritisch over de uitvoerbaarheid. Jaïr Schalkwijk van Controle Alt Delete waardeert dat de politie het probleem van etnisch profileren zichtbaar wil aanpakken, maar vraagt zich af hoe de paal praktisch werkt in drukke straatbeelden en of het apparaat daadwerkelijk iets toevoegt zolang de wet al aselectieve selectie voorschrijft. Hij uit ook zorgen over het noemen van schoolcontroles naast verkeerscontroles, omdat dat normalisatie van politie op scholen zou kunnen bevorderen.
Politiewetenschapper Jaap Timmer prijst het streven naar meer transparantie en ziet in de paal ook een mogelijkheid voor een toegankelijke interactie tussen politie en burger. Of het instrument op langere termijn effectief en werkbaar is, is volgens hem nog onzeker.
De politie ziet de paal vooral als een aanvullend middel voor specifieke situaties — bijvoorbeeld smalle stegen of andere risicovolle locaties — en hoopt met de zichtbare willekeur aantijgingen over selectiviteit te verminderen. Tegelijk blijft de praktijkvraag of en hoe de paal consequent toepasbaar is in stedelijke controleactiviteiten een punt van discussie.