Seksueel misbruik in Protestantse Kerk: 'Hij zit er nog, ik moet wegblijven'
In dit artikel:
De BNNVARA-podcast Vloeken in de kerk brengt recent verhalen naar buiten van vrouwen die seksueel misbruikt zijn door ambtsdragers binnen de Protestantse Kerk in Nederland (dominees, ouderlingen, diakens). De getuigenissen laten zien dat slachtoffers vaak jarenlang zwijgen, moeilijk steun vinden en bij klachten weinig concrete hulp of nazorg van hun gemeente ontvangen.
Meerdere vrouwen vertellen dat de plegers gebruikmaakten van hun gezag en van de kwetsbare positie van de slachtoffers. Een vrouw die onder de schuilnaam Marloes wordt genoemd keerde terug naar haar geboortedorp en raakte opnieuw kwetsbaar nadat zij eerder in haar leven al seksueel misbruikt was. Een getrouwde man uit het kerkbestuur profileerde zich vervolgens als haar beschermende vertrouwenspersoon; wat aanvankelijk als steun voelde, escaleerde tot herhaald seksueel contact en manipulatie. Marloes deed uiteindelijk aangifte bij het kerkbestuur; hoewel er eerst afspraken leken te worden gemaakt om haar te beschermen, werden die niet nageleefd. Uiteindelijk kreeg zij van de gemeente te horen dat het beter was dat zij wegbleef — terwijl de vermeende dader gewoon aanwezig bleef — en er kwam geen structurele nazorg.
Een ander voorbeeld is Rita, die vriendschappelijk contact had met een predikant; dat veranderde toen ze ziek werd en het contact seksueel van aard werd. Psycholoog Aafke Scharloo, die slachtoffers binnen de kerk begeleidt, plaatst zulke gevallen in dezelfde categorie als misbruik binnen relatieverhoudingen met veel gezagsverschil (bijv. arts–patiënt of docent–leerling). Volgens haar voegt de religieuze context een extra laag toe: kerkelijk leiderschap wordt gezien als een opdracht van God, wat hun aanzien versterkt en het voor slachtoffers nog moeilijker maakt zich te verzetten.
Bestuurlijk erkent de Protestantse Kerk dat de aanpak tekortschiet. Trijnie Bouw, voorzitter van de Algemene Synode en voormalig predikant, noemt de gebeurtenissen dieptriest en heeft namens het instituut excuses aangeboden. De PKN heeft onlangs besloten dat daders levenslang uit hun ambt gezet kunnen worden en er is meer aandacht voor grensbewustzijn in de predikantenopleiding. Toch ervaren veel vrouwen dat klachten lokaal weinig effect hebben en dat nazorg ontbreekt, waardoor de kerk voor hen niet meer de veilige plek is die het hoort te zijn.