Schrikt de NAVO genoeg af? 'Verdeeldheid bondgenoten gevaarlijk voor toekomst'
In dit artikel:
Estland heeft om een spoedvergadering van de NAVO gevraagd nadat Russische vliegtuigen gisteren hun luchtruim binnenvlogen; de 32 bondgenoten spreken dinsdag opnieuw samen, ongeveer twee weken nadat Polen om eenzelfde bijeenkomst vroeg na de binnenkomst van negentien Russische drones. De directe aanleiding is hetzelfde: meerdere lidstaten voelen zich bedreigd en zoeken overleg over de reactie.
Secretaris‑generaal Rutte en militaire leiders, inclusief de Amerikaanse top, prezen de snelle en eensgezinde opbouw van een nieuwe afschrikstrategie — de operatie 'Oosterse schildwacht' — maar achter de schermen blijkt de politieke eensgezindheid kwetsbaar. Er bestaan uiteenlopende opvattingen over de aard van de incidents: sommige bondgenoten zijn ervan overtuigd dat het om bewuste provocaties gaat, anderen noemen het mogelijk een fout. Een lopend onderzoek moet daar meer duidelijkheid over geven, maar betrokkenen verwachten geen eenduidige conclusie.
De verdeeldheid loopt deels langs geografische lijnen: Baltische staten en Polen, die grenzen aan Rusland, ervaren een onmiddellijke dreiging; landen als Spanje en Griekenland voelen de zaak verder weg. Daarnaast zijn er lidstaten met leidinggevenden die simpatieker tegenover Rusland staan, wat de gezamenlijke politieke houding ondermijnt. Polen heeft zelfs voorgesteld Russische drones boven Oekraïne neer te schieten voordat ze NAVO‑lucht binnenkomen — een stap die de meeste bondgenoten te ver vinden en die in Nederland tot zorgen over escalatie leidt.
Opmerkelijk is dat de NAVO‑raad van ambassadeurs nog geen gezamenlijke schriftelijke veroordeling heeft uitgegeven; Rutte heeft zijn ongenoegen mondeling geuit. Dat gebrek aan een gezamenlijke verklaring wekt zorg dat de alliantie het initiatief en de afschrikking verliest. Analisten waarschuwen dat president Poetin mogelijk zal blijven zoeken naar manieren om net onder de drempel van artikel 5 te opereren, zodat hij de alliantie test zonder een automatische militaire reactie uit te lokken.
De rol van de Verenigde Staten is een extra onzekerheidsfactor sinds de komst van president Trump; Europese landen kunnen niet meer blind op Amerikaanse steun rekenen. Rutte werkt actief om Washington betrokken te houden — iets dat bondgenoten waarderen — maar het bijeenhouden van de NAVO wordt er niet eenvoudiger op. Tot slot: het binnendringen van Russische toestellen is geen nieuw fenomeen; onderscheppingen komen al jaren geregeld voor, maar de recente incidenten vergroten de politieke spanning binnen de alliantie.