Schrijver Mathijs Deen over het Wad: 'Ik heb een afkeer van moord, dus ik ben blij dat de zee het bloed wegspoelt'
In dit artikel:
Mathijs Deen, de schrijver die in Nederland het meest met het Wad wordt geassocieerd, geeft op 24 september samen met Onno Blom de Ubbo Emmiuslezing in Groningen onder de titel ‘Wad inspireert je?’. Deen schreef zowel populaire Waddenthrillers rondom rechercheur Liewe Cupido als het non-fictiewerk De Wadden: een geschiedenis. Zijn verbinding met het gebied gaat terug op gelukkige vakanties als kind op Vlieland, die hij ziet als de oorsprong van zijn fascinatie voor hoe het Wad mensen verandert en ontspant.
Uit zijn onderzoek en ervaringen blijkt dat eilandbewoners anders met water omgaan dan mensen op het vasteland: waar op het vasteland water primair als bedreiging wordt bestreden en het polderdenken domineert, zijn eilanders volgens Deen meer flexibel en gewend te improviseren. Die historische en culturele verschillen, deels vervaagd door toerisme, vormen een voortdurende inspiratiebron in zijn werk. Hij merkt ook op dat Duitsland anders omgaat met haar waddeneilanden, met opener verbindingen via havens — een onderwerp dat hij niet diepgaand heeft bestudeerd maar wel opvalt.
Deen vertelt dat zijn thrillers op verzoek ontstonden van een Duitse uitgever die verhalen aan zee wilde. Omdat hij weinig kennis had van Duitse politiepraktijken, liet hij zijn hoofdpersoon Liewe Cupido Texelse roots en een Duitse moeder hebben, waardoor de Duitse link organisch in de plots kon worden verwerkt. De setting op zee biedt hem bovendien een narratief voordeel: de ruwe, onverschillige zee neemt sporen weg, wat het schrijven van misdaad voor hem draaglijker maakt.
Hoewel Deen aanvankelijk onzeker was over het thrillergenre — het imposter-syndroom speelde mee — kreeg hij uiteindelijk erkenning: De Hollander werd genomineerd voor de Gouden Strop en met De Duiker won hij in 2024 die prijs voor de beste Nederlandse spannende roman. Hij sprak met vissers, marechaussee, wadlopers en duikers om de boeken realistisch te maken en vindt de waardering van professionals in de opsporing inmiddels bijzonder betekenisvol. De serie telt vijf delen; nummer vijf wordt het laatste en draagt de werktitel De Visser, gepland voor mei 2026. Deen zegt dat hij de reeks bewust afsluit: hij voelt dat hij het thema heeft uitgeput en wil niet eindeloos doorgaan.
Naast de thrillers blijft Deen ook andere wegen bewandelen. Op 9 oktober verschijnt zijn korte roman Gras, die zich afspeelt in landgoedtuinen en geen verband houdt met zijn Waddenwerk of met Cupido. Daarnaast worden zijn Waddenthrillers verfilmd tot een miniserie; de opnames lijken volgend jaar van start te gaan.
Kort biografisch: Mathijs Deen (1962) groeide op in Boekelo, studeerde Nederlands in Groningen, werkte als neerlandicus en radiomaker (onder meer bij VPRO’s OVT) en publiceerde zijn eerste roman in 1997. Zijn diepe betrokkenheid bij de Wadden streek en zijn wisselwerking tussen non-fictie en spannende literatuur maken hem tot een zichtbare stem over het Wad in Nederland.
Praktische info over de lezing: Ubbo Emmiuslezing ‘Wad inspireert je?’ vindt plaats op woensdag 24 september om 20.00 uur in de Nieuwe Kerk in Groningen. Entree is €10; meer informatie en kaarten via ubboemmiuslezing.nl. De krant verloot 20 x 2 kaarten; geïnteresseerden kunnen tot en met 17 september mailen naar meer@mediahuis.nl.