Schrijver kan 'schoonwassen' van gruwelen in Gaza door westerse media niet langer verdragen
In dit artikel:
De Egyptisch-Amerikaanse schrijver en voormalig journalist Omar El Akkad hekelt in zijn nieuwe boek One Day, Everyone Will Always Have Been Against This de rol van westerse landen en media in de huidige oorlog in Gaza. Hij stelt dat de Verenigde Staten, Canada en Europa medeplichtig zijn aan wat hij een genocidale campagne noemt, onder meer door politieke steun en financiering, en door journalistieke taal die geweld verdoezelt. Het boek, verschenen in februari, groeide snel uit tot een publiekstrekker en leidde tot talloze interviews en optredens; komend weekeinde is El Akkad te gast in De Balie in Amsterdam.
De titel is ontleend aan een bericht dat El Akkad op 25 oktober 2023 op X plaatste bij een video uit Gaza: op een dag zal men, wanneer het veilig of te laat is, zeggen dat men altijd tegen dit geweld is geweest. Die gedachte vormt de kern van zijn aanklacht: dat het Westen zich graag als verdediger van mensenrechten afficheert, maar in praktijk wegkijkt of vergoelijkende termen gebruikt als het Palestijns leed betreft.
El Akkad vertelt het verhaal deels als buitenstaander en deels als medeplichtige. Geboren in Egypte, opgegroeid in Qatar en Canada en woonachtig in Portland (VS), werkte hij jarenlang als correspondent voor The Globe and Mail en schreef hij romans als American War en What Strange Paradise. In zijn boek legt hij uit hoe hij zelf lange tijd de rol van de ‘vriendelijke Arabier’ speelde — zich inschikkelijk opstellen om carrière en veiligheid te behouden — en erkent dat hij daarmee heeft bijgedragen aan het stilzwijgen rondom wreedheden. “Het zijn ook mijn Amerikaanse belastingdollars die de genocide in Gaza mogelijk maken,” schrijft hij als deel van zijn zelfonderzoek.
El Akkad bekritiseert zowel politieke instituties als mediaprofessionals. Hij noemt voorbeelden van grote nieuwsorganen — The Guardian, The New York Times, CNN, BBC — die volgens hem vernauwende, eufemistische of afstandelijke taal hanteren: uitdrukkingen als ‘voedselhulpgerelateerde sterfgevallen’ of koppen die honger of schoten personifiëren. Zulke woordkeuze, stelt hij, maakt het makkelijker om het geweld te verdragen en verlengt daardoor de tragedie: “Zulke berichtgeving laat het geweld langer voortduren.” Hij merkt wel kleine veranderingen op in sommige redacties, maar vindt het tempo van verandering "ijzingwekkend traag."
Het boek bevat ook indringende, filmische scènes van Palestijns lijden — van gewonde kinderen zonder familie tot artsen en kunstenaars die te midden van de verwoesting doorgaan met hun werk — en laat tegelijk het doorzettingsvermogen en de solidariteit in Gaza zien. El Akkad legt de nadruk op de mensen die filmen, documenteren en graven, zelfs terwijl zij rouwen, en op kleine vormen van verzet zoals acties tegen banken die investeren in Israëlische wapenfabrikanten.
Persoonlijk heeft het recente geweld en de westerse reactie een zware tol geëist: verlies van levensvreugde, stressverschijnselen, afzegging van optredens en terugkerende nachtmerries over stervende kinderen. Hij brak intussen definitief met zijn voormalige krant The Globe and Mail na een hoofdredactioneel commentaar dat volgens hem te veel nadruk legde op Israëls reputatie en te weinig op Palestijns lijden. Ook veel literaire instellingen en festivals waarmee hij vroeger samenwerkte, wil hij niet meer ondersteunen zolang zij geen duidelijke positie innemen.
El Akkad verwijt wat hij het ‘redelijke midden’ noemt van politici, journalisten en publieke opinie dat het veel meer empathie opbrengt voor slachtoffers in Oekraïne dan voor Palestijnen. Waar de rolverdeling in Europa rond de Holocaust mede aanleiding is tot instinctieve steun voor Israël, vraagt hij mensen te overwegen wat het betekent om steun aan te houden als die steun bijdraagt aan nieuw onmenselijk geweld.
Toch houdt hij een zekere hoop: hij gelooft dat de wereld steeds meer inziet dat er iets onherstelbaars gebeurt in Gaza en dat individuele moed en solidariteitsacties — ook al zijn ze klein — ertoe doen. Zijn slotconclusie is zowel somber als vasthoudend: vrijlating van Palestina en het einde van Apartheid zal volgens hem ooit komen, maar waarschijnlijk niet binnen zijn eigen leven.