Schizofrene Fortuyn-documentaire maakt karikatuur van allochtoon én autochtoon Nederland
In dit artikel:
Regisseur Menna Laura Meijer kreeg van de publieke omroep de opdracht een achtdelige documentaire te maken over Pim Fortuyn. Fortuyn: On‑Hollands reconstrueert in ruim acht uur de opkomst van Fortuyn tegen de achtergrond van de multiculturele samenleving, met veel archiefmateriaal uit de jaren ’90 en de eerste jaren van deze eeuw, aangevuld met hedendaagse talking heads. De serie toont zowel bekende als zeldzame beelden — van Fortuyn als radio-dj en campagnetoespraken tot het emotionele Rotterdam na zijn moord — en doet dat grotendeels zonder voice‑over, een keuze die volgens de recensent de kijkervaring ten goede komt.
De documentaire scoort hoog op bronmateriaal en montage: beeldresearchers doken diep in het archief van Beeld en Geluid en leverden zeldzame fragmenten en treffende sequenties, waaronder het bekende debat met Ad Melkert en de legendarische “c’est ça”-tirade. Deze archiefbeelden illustreren op sterke wijze waarom Fortuyn destijds zo veel aandacht trok en waarom zijn analyses nog relevant lijken.
Tegelijk bekritiseert de recensent Meijers thematische invulling: de film zou niet zozeer over Fortuyn gaan maar over “wit Nederland”, en doet dit op een manier die volgens de schrijver selectief en ideologisch gekleurd is. Probleempunten die worden aangestipt zijn een eenzijdige samenstelling van geïnterviewden (veelal links‑activistische of islamitische stemmen met vergelijkbare meningen), montagekeuzes die cultuur‑ en religiekritiek impliciet gelijkstellen aan racisme, en stilistische beslissingen zoals een vroege “trigger‑warning” en een Arabische titelonderzetting die verwarrend overkomen. De recensent wijst op meerdere momenten waarop kritische opmerkingen over de islam of over maatschappelijke problemen worden gekoppeld aan beelden van antiracisme‑acties, wat volgens hem een vertekenend verband suggereert.
Ook worden in de film reacties uit allochtone gemeenschappen getoond die volgens de recensent soms een misplaatst triomfalisme tonen over wie de dader van de moord op Fortuyn bleek te zijn; die scènes versterken volgens de auteur het verwijt van een eenzijdige, slachtoffervriendelijke insteek. Desondanks erkent de recensent dat de documentaire dankzij het rijke archief en Fortuyns eigen présence toch boeit en het kijken waard blijft.
Kortom: Fortuyn: On‑Hollands biedt een fascinerend visueel tijdsbeeld en bevestigt Fortuyns politiek‑maatschappelijke relevantie, maar de recensent vindt dat de makers hun vakmanschap deels laten overheersen door een hedendaagse ideologische bril, waardoor het verhaal volgens hem scheef trekt en belangrijke nuances ontbreken.