Sancties tegen Rusland veroorzaken problemen bij Servische tankstations
In dit artikel:
In Servië kunnen veel automobilisten sinds vanochtend niet meer met Mastercard-, Visa- of American Express-kaarten tanken: betaalautomaten bij tankstations van Naftna Industrija Srbije (NIS) accepteren die kaarten niet meer omdat Amerikaanse sancties het bedrijf treffen. NIS, de grootste oliemaatschappij van het land, staat op een Amerikaanse zwarte lijst omdat Gazprom direct en indirect ongeveer 55 procent van de aandelen bezit; de Servische staat heeft nog circa 30 procent. De strafmaatregelen verbieden Amerikaanse bedrijven elke zakelijke relatie met NIS, waardoor ook banken en kaartmaatschappijen transacties weigeren. Betalen kan voorlopig alleen contant of met lokale betaalkaarten (de Servische variant van Tikkie).
De sancties lagen al sinds januari boven NIS, met herhaalde uitstelmogelijkheden, maar zijn nu ingegaan. Als gevolg hiervan is de levering van olie aan Servië gestopt: Kroatië heeft de enige pijpleiding die NIS bevoorraadt afgesloten en in buurlanden, zoals Bosnië-Herzegovina, werken NIS-pompen eveneens alleen nog met contante betalingen. NIS stelt dat de huidige voorraden nog even voldoende zijn; president Aleksandar Vučić zei dat de raffinaderij in ieder geval tot 1 november kan draaien en voegde eraan toe: "Nationalisatie is misschien de enige uitweg, maar het is het laatste wat ik zal doen."
De situatie is ernstig omdat NIS een pijler van de Servische economie is: eigenaar van de enige raffinaderij nabij Belgrado, exploitant van ongeveer 330 tankstations, werkgever van meer dan 5.000 mensen en goed voor circa 12 procent van de staatinkomsten. Als banken uit de buurt blijven en import moeilijk of duur blijkt, liggen tekorten en prijsstijgingen in het verschiet; grootschalige alternatieve import vergt bovendien infrastructuur die ontbreekt.
Politiek staat Vučić voor een dilemma. Hij probeerde Gazprom aandelen terug te laten verkopen om het Russische belang onder de 50 procent te brengen, maar Moskou weigerde. Nationaliseren zou geopolitieke spanningen met Rusland aanwakkeren en dreigt ruimere steun voor goedkope Russische gasleveringen in gevaar te brengen — iets wat Vučić wil vermijden omdat hij zijn balans tussen EU-aspiraties en goede betrekkingen met Rusland en China wil behouden. Hij hoopt nog op onderhandelingen met Gazprom, omdat volgens hem "met de Amerikanen niets meer te bespreken valt."