Rutte zoekt eenheid binnen NAVO, waarin verhoudingen tussen VS en EU op scherp staan
In dit artikel:
De NAVO krijgt naast de dreiging vanuit Rusland ook interne spanningen tussen zijn twee zwaargewichten: de Verenigde Staten en de Europese leden. NAVO-topman Rutte zoekt vandaag (tussen 14.00–15.00 uur) in Berlijn de publiciteit op een veiligheidsconferentie om aandacht te vragen voor die uitdagingen en de eenheid van het bondgenootschap te benadrukken.
Afgelopen jaar was roerig: de alliantie boekte successen, maar staat onder ongekende druk sinds de terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis. De onlangs gepresenteerde Amerikaanse National Security Strategy pleit onder meer tegen een onbegrensde NAVO-uitbreiding en wil de contacten met Rusland herstellen — tegelijkertijd bevat de tekst stevige kritiek op de Europese Unie en trekt die aan de betrouwbaarheid van Europese partners. Trump voegde daar in een interview toe: "Ik denk dat ze zwak zijn", over Europese leiders.
Europese reacties variëren van diplomatieke terughoudendheid tot open verontwaardiging. Een woordvoerder van de Europese Commissie koos voor voorzichtig nietsdoen, terwijl de Duitse bondskanselier Merz de Amerikaanse inmenging onaanvaardbaar noemt en EU-raadvoorzitter António Costa zich afvraagt of de VS nog wel als vrienden optreden.
Rutte heeft zich niet rechtstreeks uitgelaten over die Amerikaanse toon; vorig jaar riep hij wel op tot forse versterking van NAVO-budgetten en mentale voorbereiding op oorlog. Die extra uitgaven werden deze zomer in Den Haag beloofd, mede onder druk van Washington. Tegelijk gaven Amerikaanse functionarissen zoals Hegseth en vicepresident Vance openlijk commentaar op Europese beleidskeuzes — van rechtstreekse gesprekken met Poetin tot waarschuwingen dat interne kwesties (zoals migratie en sociale spanningen) de grootste bedreiging vormen.
Rutte voert sindsdien veel schadebeperking en bemiddeling uit richting Trump en Europese leiders. In zijn toespraak vanmiddag zal hij opnieuw moeten laveren tussen Europese belangen en het behoud van Amerikaanse inzet voor de Europese veiligheid.