Russische aanvallen op Oekraïens gas drijven prijs in Nederland straks op
In dit artikel:
Russische raket- en droneaanvallen begin oktober hebben zware schade toegebracht aan Oekraïense gasproductie-installaties, met gevolgen die ook Europese consumenten zullen merken. Tijdens de aanval in de nacht van 3 oktober werden nabij Charkiv en Poltava 35 raketten en zo’n zestig drones afgevuurd, waarmee het staatsolie- en gasbedrijf Naftogaz de grootste klap sinds het begin van de oorlog te verwerken kreeg. Volgens Naftogaz-directeur Serhiy Koretsky is een groot deel van de faciliteiten beschadigd en is ongeveer de helft van de productiecapaciteit uitgevallen.
Door die verliezen moet Oekraïne dit winterseizoen fors meer gas importeren uit Europa; minister Svitlana Gryntsjoek verwacht circa 30% extra import om de opslagvoorraden aan te vullen. De ondergrondse voorraden liggen nu ruim onder het historische gemiddelde, waardoor aanvullende maatregelen nodig zijn terwijl Russische aanvallen doorgaan. Analisten waarschuwen dat de grotere vraag van Oekraïne de gasprijzen in Europa opdrijft, deels omdat extra volumes vaak via duurder vloeibaar aardgas (LNG) uit onder meer de VS moeten komen.
De aanval markeert bovendien een verschuiving in het Russische doelwitpatroon. Tot voor kort liet Moskou gasinfrastructuur relatief ongemoeid omdat die pijpleidingen via Oekraïne nog gebruikt werden voor export. Sinds het aflopen van de transitcontracten op 1 januari zijn die systemen geen middel meer voor Russische leveringen, waardoor ze steeds vaker doelwit zijn geworden. Het doel van de aanvallen is duidelijk: de energievoorziening ondermijnen, de economie verzwakken en de bevolking ontmoedigen om door te gaan met verzet.
Economisch en financieel is er flinke steun nodig. Een rapport van het Amerikaanse Brookings-instituut schat dat ongeveer 2,5 miljard dollar nodig is om de gasvoorraden op peil te brengen; financiering komt onder meer van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling, Oekraïense banken en Noorse fondsen. Brookings verwacht echter dat de werkelijke behoefte hoger kan uitvallen, zeker omdat tegelijkertijd extra middelen nodig zijn om luchtverdediging te versterken—zonder effectieve luchtafweer blijft de energie-infrastructuur kwetsbaar.
Tegelijkertijd is de acute kans op een grootschalige, landelijke black-out naar Nederlandse en Europese maatstaven momenteel beperkt: afgelopen jaar zijn veel flexibele gasturbines bijgebouwd die het weggevallen vermogen van kapotte kolencentrales deels hebben vervangen. De herinnering aan november 2022, toen grote delen van het net uitvielen en kerncentrales tijdelijk stil moesten, onderstreept desalniettemin hoe fragiel de situatie blijft zolang aanvallen en beperkte middelen elkaar versterken.