Rijksmuseum ontdekt inspiratiebron van Rembrandts Nachtwacht-hond

In dit artikel:

Het Rijksmuseum heeft vastgesteld dat Rembrandt de blaffende hond op De Nachtwacht heeft gebaseerd op een tekening van Adriaen van de Venne uit 1619. Conservator Anne Lenders zag tijdens een tentoonstelling in het Zeeuws Museum het werk van Van de Venne en herkende sterke overeenkomsten; vervolgonderzoek van het Rijksmuseum bevestigde dat die tekening als inspiratiebron heeft gediend.

De tekening beeldt het bijbelverhaal van Jozef en de vrouw van Potifar uit en diende als titelpagina voor een boek van Jacob Cats uit 1620. Hoewel niet bekend is of Rembrandt het blad zelf bezat, wijst de vrijwel identieke draaiing van de kop, de halsband, de houding en een donkere streep bij het rechteroog erop dat hij ernaar heeft gekeken. Het werk van Van de Venne maakt sinds 1919 deel uit van de collectie van het Rijksmuseum, maar was in bruikleen bij het Zeeuws Museum toen Lenders de gelijkenis in 2024 signaleerde.

De vondst illustreert Rembrandts werkwijze: hij putte geregeld uit prenten en tekeningen van collega’s, zoals ook zichtbaar is in andere onderdelen van De Nachtwacht en in zijn latere schilderij over Potifar.