Regering-Trump linkt paracetamol tijdens zwangerschap aan autisme, maar wat weten we daarover?
In dit artikel:
De Amerikaanse regering onder president Trump bereidt een waarschuwing voor zwangere vrouwen voor om het pijnstillende middel Tylenol (werkzame stof: paracetamol, in de VS acetaminophen) in vroege zwangerschap te mijden. Die stap is gebaseerd op een metastudie van onderzoekers van de Harvard Chan School en Icahn School of Medicine (Mount Sinai) die gegevens van 46 gepubliceerde studies samenvatte; volgens die analyse vonden 27 onderzoeken een verband tussen paracetamolgebruik tijdens de zwangerschap en een hoger risico op autisme of gedragsstoornissen bij kinderen, terwijl 9 studies geen associatie zagen en 4 zelfs een afname rapporteerden. Hoofdonderzoeker Diddier Prada benadrukt dat de metastudie een associatie aantoont, geen oorzakelijk verband, en dat onduidelijk blijft of het risico door het middel zelf komt of door de infectie/koorts waarvoor het gebruikt werd.
De berichtgeving leidde meteen tot gevolgen op de financiële markt: het aandeel van Tylenol-producent Kenvue daalde ongeveer 10 procent. Het bedrijf ontkent dat acetaminophen autisme veroorzaakt en waarschuwt dat zulke suggesties aanstaande moeders onnodig schrik aanjagen.
Onder experten klinkt echter veel kritiek op het voornemen van de Amerikaanse regering om op basis van deze metastudie publiekelijk te waarschuwen. Apotheker en onderzoeker Michael Ceulemans (KU Leuven, BELpREG) verwijst naar een omvangrijkere, nog te publiceren metastudie waarin meer dan 1.000 studies werden beoordeeld en geen verband gevonden werd. Gynaecologe Isabelle Dehaene (UZ Gent) zegt dat paracetamol zo routinematig tijdens de zwangerschap gegeven wordt dat een sterke oorzakelijke relatie met autisme al lang zichtbaar zou zijn geweest. Tegelijk erkent men dat een minderheidsstroom in de wetenschap, onder meer een open brief in Nature (2021) van 91 deskundigen, pleit voor voorzichtigheid en terughoudend gebruik, zeker in het eerste trimester.
Andere reviews wijzen op methodologische beperkingen in veel onderzoeken: onvoldoende correctie voor confounders zoals erfelijkheid kan verbanden vertekend hebben. Een groot Zweeds onderzoek bij bijna 2,5 miljoen kinderen vond een verhoogde autismekans alleen binnen families met al hogere autismeprevalentie.
Belangrijke klinische afwegingen blijven: alternatieve pijnstillers zoals NSAID’s (ibuprofen) hebben bewezen schadelijke effecten tijdens delen van de zwangerschap en opioïde derivaten zijn onwenselijk. Daardoor blijft paracetamol volgens bronnen zoals BELpREG de eerste keuze bij pijn of koorts in zwangerschap, maar wel in de laagst effectieve dosis en zo kort mogelijk. Artsen wijzen erop dat het onbehandeld laten van koorts of infecties ook risico’s kan inhouden; vanwege ethische bezwaren zijn gerandomiseerde proeven bij zwangere vrouwen nauwelijks mogelijk, wat het verzamelen van definitief bewijs bemoeilijkt.