Regeerakkoord in Tsjechië: Babis in zee met uiterst rechtse partijen
In dit artikel:
Precies een maand na de parlementsverkiezingen in Tsjechië hebben populist Andrej Babiš en twee extreemrechtse partijen — de SPD van Tomio Okamura en de Motoristen — een regeerakkoord gepresenteerd dat radicale koerswijzigingen belooft. De nieuwe coalitie wil onder meer de pensioengerechtigde leeftijd bevriezen, salarissen van leraren en politiepersoneel verhogen en asiel alleen in “uitzonderlijke gevallen” toestaan. Over eventuele bezuinigingen of vermindering van steun aan Oekraïne is nog niets concreet opgenomen.
De SPD en de Motoristen, voor het eerst in de regering, hebben tijdens de formatie veel van hun scherpste verkiezingsretoriek laten vallen: gedwongen terugkeer van Oekraïense vluchtelingen ontbreekt in het akkoord en ook een referendum over EU- en NAVO-lidmaatschap is van de baan. Wel komt er een volksraadpleging over de invoering van de euro, hoewel de coalitie zich tegen de munt lijkt te verzetten; Babiš benadrukte dat Tsjechië een overtuigd EU-lid blijft.
Sommige beleidsplannen roepen zorgen op over democratische waarborgen. De financiering van de publieke omroep wordt hervormd — wat de onafhankelijkheid kan aantasten — en subsidies aan politiek activistische NGO’s worden stopgezet terwijl hun controle wordt versterkt. Verder staat in het akkoord dat rechters een schadevergoeding moeten betalen bij gemaakte fouten, maar zonder duidelijke criteria voor wat als fout telt.
De voorgestelde personeelsbezetting levert de meeste controverse op. De Motoristen leveren meerdere kandidaten, waaronder Petr Macinka voor het ministerie van Milieu, die menselijke oorzaak van klimaatverandering betwist. Als minister van Buitenlandse Zaken is oud-coureur Filip Turek naar voren geschoven; zijn verleden met nazisymbolen en verwijderd racistische, antisemitische en homofobe Facebook-materiaal leidde tot ophef. Turek uitte spijt over sommige berichten en ontkent het schrijven van andere.
Of deze ministers daadwerkelijk benoemd worden, hangt mede af van president Petr Pavel, die kandidaten kan weigeren als hun benoeming de grondwet zou schenden. Pavel heeft al laten weten kritisch te staan tegenover Turek, waardoor de formatie alsnog maanden kan duren. Bovendien heeft de oppositie, die de senaat domineert, een sterk tegenwicht: Babiš’ campagnepartij heeft geen meerderheid in de senaat, wat veel van de controversiële plannen kan blokkeren of verzachten.
Economisch staat Tsjechië er relatief goed voor — lagere staatsschuld, bedwongen inflatie en bovengemiddelde groei — waardoor de nieuwe regering ruimte ziet voor uitgaven zonder onmiddellijke bezuinigingen. Toch blijft onduidelijk hoeveel van de aangekondigde maatregelen doorgezet kunnen worden.