NU+ | Rederijen voor keuze: gevaar in Rode Zee of 6.500 kilometer omvaren
In dit artikel:
Het Nederlandse vrachtschip Minervagracht is maandag nabij Djibouti getroffen door een aanval, waarbij het schip “aanzienlijke schade” opliep en twee bemanningsleden gewond raakten. Een week eerder ontkwam het vaartuig nog ternauwernood aan een aanslag in de Golf van Aden; dinsdagochtend dreef het stuurloos rond en woedde er nog brand. Rederij Spliethoff concentreert zich volgens eigen zeggen op berging en bemanning en geeft niet toelichting op de routekeuze.
Hoewel de aanslag nog niet officieel is opgeëist, wijzen locatie en handelswijze volgens meerdere experts sterk naar de Houthi-rebellen uit Jemen. Sinds eind 2023 nemen Houthi-aanvallen op commercieel scheepvaartverkeer toe — nadat ze onder meer het Brits-Japanse schip Galaxy Leader kaapten — en die campagne heeft al geleid tot een sterke terugloop van scheepvaart door de Rode Zee en de Golf van Aden. Waar vóór eind 2023 dagelijks gemiddeld 72–75 schepen Bab el Mandeb passeerden, waren dat deze zomer nog maar 26–37. Historisch ging zo’n 12 procent van de wereldhandel via die kortste route tussen Europa en Azië.
De dreiging dwingt rederijen tot lastige keuzes. Omvaren via Kaap de Goede Hoop betekent circa 6.500 kilometer extra en een week langer varen, met hogere kosten en meer CO2-uitstoot tot gevolg. Sommige maatschappijen weigeren inmiddels nog verzekeringen voor schepen die de zeestraat bevaren; premies zijn naar verluidt verdubbeld en liggen nu rond 0,7–1 procent van de waarde van schip en lading.
Militaire missies zoals de Europese Aspides-operatie bieden beperkte bescherming: ze kunnen lokaal veiligheid vergroten maar niet overal tegelijk aanwezig zijn. Commerciële schepen hebben tegen moderne dreigingen zoals drones weinig verdedigingsmiddelen; anti-piraterijmaatregelen helpen vooral tegen enterpogingen. Analisten (onder wie Michel Don Michaloliákos en Friso Dubbelboer) verwachten dat de Houthi’s aanvallen blijven uitvoeren — deels om solidariteit met Gaza te tonen en om hun relevantie te benadrukken nu hun beschermheer Iran onder druk staat.
Aanbevelingen zijn onder meer een versterkte Europese militaire aanwezigheid in de regio en het diversifiëren van handelsroutes, bijvoorbeeld via de IMEC-route (deel over land via India) en op termijn mogelijk de noordelijke zeestraat als het ijs smelt.