Rector Universiteit Twente over afschaffen cum laude: 'Excellentie is nu te veel op het individu gericht'
In dit artikel:
De Universiteit Twente stopt per volgend kalenderjaar met het toekennen van het predicaat ‘cum laude’ aan promoties. Volgens rector-magnificus Tom Veldkamp is de huidige manier van waarderen te ondoorzichtig en te subjectief; de onderscheiding blijkt ongelijk verdeeld over disciplines, promotoren en geslacht en wordt niet consistent toegekend aan de veronderstelde top‑5 procent van dissertaties. De UT is daarmee de eerste universiteit in Nederland die deze stap zet.
Belangrijke redenen zijn dat het beoordelingsproces afhankelijk is van een promotor‑voordracht en een commissieoordeel dat moeilijk objectief te kwantificeren is — vooral bij multi‑auteurpublicaties en bij interdisciplinair werk — en dat er aanwijzingen zijn voor een systematische bias (mannelijke promovendi hebben naar verluidt ongeveer dubbele kans op cum laude). In plaats van te blijven zoeken naar een onfeilbaar meetbaar criterium, kiest de universiteit ervoor het predicaat te schrappen en de beoordelingsprocedures te verscherpen en transparanter te maken.
Concreet voert de UT maatregelen in zoals een verplicht hoofdstuk in proefschriften waarin de bijdrage van de promovendus aan gezamenlijke publicaties wordt beschreven, aangescherpte beoordelingscriteria en een geheime stemming binnen promotiecommissies om groepsdruk te verminderen. De universiteit benadrukt dat bachelor‑onderwijs wél blijft werken met cum laude, omdat dat oordeel op cijfers en vaste protocollen gebaseerd is en daardoor minder vatbaar is voor subjectieve invloeden.
Reacties zijn gemengd: huidige promovendi vinden de maatregel teleurstellend en gepromoveerden met cum laude kunnen zich gekleineerd voelen, maar de universiteit stelt dat het doel is rechtvaardiger behandeling voor degenen die vroeger buiten de eer vielen. Veldkamp wijst ook op het internationale speelveld, waar cum laude voor promoties vaak geen rol speelt en referenties en concrete prestaties zwaarder wegen. De UT wil voortaan meer nadruk leggen op teamgerichte wetenschap en een eerlijker, transparanter beoordelingssysteem in plaats van het aanwijzen van een individuele top‑5 procent.