Rechts afslaan op migratie is in grote steden een verliezende strategie
In dit artikel:
In 2018 bezocht PvdA-leider Lodewijk Asscher Kopenhagen op zoek naar ideeën terwijl zijn partij electorale dieptepunten beleefde. Daar raakte hij bekend met de harde asiel- en integratiepolitiek van de Deense sociaaldemocraten: asielprocedure vrijwel onbereikbaar maken, vluchtelingen vooral in de regio opvangen, tijdelijke intrekbare verblijfsvergunningen en een strikte assimilatie-eis voor mensen met de Deense nationaliteit. Asscher distantieerde zich van het assimilatie-retoriek maar vond het aantrekkelijk om asielzoekers buiten Europa te houden en zo enerzijds solidariteit met vluchtelingen en anderzijds de verzorgingsstaat te beschermen.
Veel linkse partijen in Europa grepen dergelijke ideeën aan uit angst kiezers te verliezen aan radicaal-rechts. Dat leidde tot kopieergedrag: wie gelooft dat traditioneel linkse kiezers massaal naar rechts zijn vertrokken, probeert die kiezers terug te winnen met strengere migratievoorstellen. Ook de Britse Labour-regering heeft recent vergelijkbare maatregelen gepresenteerd in een poging Nigel Farage de wind uit de zeilen te nemen.
Maar de Deense strategie blijkt electorale grenzen te kennen. Bij de lokale verkiezingen in november 2025 verloren de sociaaldemocraten in Kopenhagen voor het eerst in een eeuw de burgemeesterstitel. De grootste winst ging niet naar radicaal-rechtse partijen maar naar de groen-linkse Socialistische Volkspartij. Kiezers laten blijken dat een hard migratiebeleid geen directe oplossing biedt voor zorgen als hoge huizenprijzen of stijgende boodschappen.
Een belangrijke verklaring is demografisch en sociaal: in grote westerse steden zijn migranten vaak geïntegreerd als collega’s, buren en vrienden. Een politiek die zich fixeert op het archetype van de ‘vergeten witte fabrieksarbeider’ negeert de hedendaagse arbeidsmarkt, die sterk steunt op migranten in sectoren van schoonmaak en zorg tot IT en logistiek. Ondernemers uit migrantengemeenschappen wijzen erop dat hun vertrek veel meer schade zou aanrichten dan dat van extreemrechtse politici.
De les voor progressieve partijen is duidelijk: afwijken naar rechts op migratie kan de eigen identiteit en aantrekkingskracht onder stedelijke en jonge kiezers ondermijnen. In plaats van radicaal-rechtse standpunten over te nemen, lijkt stemmenwinnen in moderne steden eerder te liggen in beleid dat leven en zekerheid verbetert zonder de pluriforme realiteit van stedelijke samenlevingen te negeren.