Rechter toont geen genade voor PAS-melders: faillissement van boerenbedrijven stap dichterbij
In dit artikel:
Op 26 november wees de kortgedingrechter in Zutphen een verzoek van Farmers Defence Force (FDF) af om zeven boeren die als zogeheten PAS-melders zonder vergunning zijn komen te zitten, alsnog via een stikstofvergunning te legaliseren. Daardoor komt het voortbestaan van meerdere landbouwbedrijven direct in gevaar.
Tussen 2015 en 2019 konden boeren met een beperkte extra stikstofuitstoot volstaan met een melding onder het Programma Aanpak Stikstof (PAS). In 2019 zette de Raad van State die praktijk stop omdat die niet voldeed aan Europese natuurregels. Sindsdien zijn naar schatting zo’n 3.500 PAS-melders formeel illegaal, hoewel zij destijds volgens de toen geldende Nederlandse regels handelden. Een snelle oplossing door vergunningen te verlenen is volgens EU-regelgeving niet toegestaan: eerst moet elders stikstofruimte worden vrijgemaakt.
FDF noemt het vonnis teleurstellend en overweegt hoger beroep, maar wijst erop dat lange procedures geen oplossing bieden voor boeren die al jaren op legalisatie wachten en intussen geconfronteerd worden met handhavingsverzoeken van milieuclubs. Advocaat Max Hazekamp waarschuwt dat banken geen leningen verlenen aan bedrijven die als onrechtmatig gelden, waardoor investeringen voor noodzakelijke aanpassingen in het gedrang komen en ondernemers richting faillissement kunnen worden geduwd.
De rechter en de landsadvocaat benadrukten dat de overheid met een oplossing moet komen. FDF verwijst naar minister H. Wiersma (BBB, Landbouw e.a.), die volgens hen tegenstrijdig handelt: in wetsvoorstellen wil zij de rekenkundige ondergrens verhogen, wat tot legalisatie van sommige PAS-melders zou kunnen leiden, maar concrete stappen blijven uit. De zaak laat een breder spanningsveld zien tussen nationale uitvoeringspraktijk uit het verleden, Europese natuurwetgeving en de acute economische gevolgen voor individuele boeren. Mogelijke vervolgroutes zijn beroep bij hogere rechters of politieke/wettelijke maatregelen om de juridische status van PAS-melders collectief te regelen.