Psycholoog over familiegeheimen: "Kinderen vullen gaten met fantasie, vaak erger dan de waarheid"
In dit artikel:
Journaliste Yasmina El Messaoudi ontdekte na de dood van haar vader dat hij in Marokko een tweede gezin had; die onthulling vormt de achtergrond van haar roman Verloren Zonen. Psycholoog en gezinstherapeut Peter Rober (UPC KU Leuven) vertelt in Radio 1’s De wereld van Sofie hoe zulke familiegeheimen ontstaan, welke gevolgen ze hebben en hoe ouders er het beste mee om kunnen gaan.
Rober benadrukt dat geheimen in bijna elk gezin voorkomen en vaak met beschermingsdrang beginnen: ouders zwijgen om kinderen te ontzien of om zichzelf te sparen. Wat als tijdelijk bedoeld is, kan echter uitslijten tot een hardnekkig stilzwijgen — hij noemt dat “stoemelings verzwijgen”: een groot geheim dat nooit echt bedoeld was, maar toch blijft bestaan. Zelf illustreert hij dat aan de hand van een familiegeschiedenis uit de Tweede Wereldoorlog die nooit werd besproken.
Cruciaal is volgens Rober de manier waarop een geheim ontdekt wordt. Zelf ontdekken of te weten komen dat anderen het al wisten kan voelen als verraad en het trauma versterken. De impact hangt af van de inhoud en de context: kleine, onbelangrijke feiten wegen anders dan onthullingen die iemands identiteit of veiligheid ondergraven. Als kinderen vermoedens hebben maar geen uitleg krijgen, vullen ze die leemte vaak met fantasieën die zwaarder kunnen aanvoelen dan de werkelijkheid.
Rober raadt aan moeilijke waarheden geleidelijk te ontsluiten — eerst een eenvoudige versie, later meer details — zodat het kind met de informatie kan meegroeien. Volledige openheid is geen haalbaar ideaal; er blijft een afweging over wat privé blijft en wat een kind kan verdragen. Hij waarschuwt ook voor het misbruik van onthullingen in vechtscheidingen, waarbij geheimen als wapen gebruikt worden; zulke strategische onthullingen kunnen bijzonder schadelijk zijn.
Als een geheim pas bij iemands overlijden uitkomt, maakt dat rouw en verwerking extra zwaar omdat er geen uitleg of gesprek meer mogelijk is. Daarom adviseert Rober ouders die voelen dat iets niet meer kan blijven liggen: neem zelf het initiatief om het verhaal te vertellen, zodat je de regie houdt en ruimte laat voor vragen en verwerking.