'Proefstemmen' moet jongeren naar stembus krijgen: 'Ze schrikken best wel van het stembiljet'
In dit artikel:
In de aula van MBO College Westpoort in Amsterdam stond maandag voor het eerst een stembureau, met twee dagen voorafgaand aan de verkiezingen ingeruimd voor 'proefstemmen'. Docente burgerschap Nina van Vugt organiseerde dit als afsluiting van een bewustwordingscampagne: veel mbo-studenten weten wel dat stemmen kan, maar missen praktische kennis en lopen daardoor tegen drempels aan.
Tijdens de oefensessies bleek dat veel leerlingen niet alleen inhoudelijke twijfels hebben, maar ook worstelen met het fysieke proces: het grote stembiljet schrikt, vouwen en in de bus stoppen gaat mis, of men is onzeker over wat er wel of niet mag opschrijven. Van Vugt gebruikt de momenten om technische en procedurele vragen te beantwoorden; soms leert zij zelf ook nieuws, bijvoorbeeld over uitzonderingen op stemrecht waar studenten over hadden gehoord. Een fragment van Radio 1 over wat er op een biljet geschreven mag werd door een leerling op zijn telefoon getoond en is online miljoenen keren bekeken, wat laat zien hoe snel verwarring en informatie via social media kan verspreiden.
Verschillende persoonlijke verhalen geven kleur aan de campagne. Peer (18) mag voor het eerst stemmen, heeft zich voorbereid met stemhulpen en kwam uit op FvD; hij kreeg in een coffeeshop een flyer met uitscheurbare tips om een joint te draaien. Andere studenten zijn juist door de opkomst van radicaalrechts gemotiveerd om hun eerste stem uit te brengen: Abdudin (35), Beraki (36) en Karim (48) — allen nieuwe Nederlanders — noemen het discours rond asiel en buitenlanders als reden om actief te gaan stemmen. Karim, afkomstig uit Irak, vergelijkt de Nederlandse procedure met ervaringen in zijn thuisland en maakt zich zorgen over de positie van minderheden. Sanne wordt 18 vlak voor de verkiezingen en is vooral bezorgd over huisvesting; Megan (19) baseert haar keuze meer op social media dan op formele stemhulpen en stemde eerder al voor het Europees Parlement.
Het project is partijneutraal, maar zet expliciet in op het wegnemen van handelingsverlegenheid: zonder het stembureau in de aula en de oefenkansen zouden veel studenten wellicht niet opkomen dagen. Van Vugt hoopt op een opkomst van rond de 80 procent en wil dat stemlokalen op mbo-scholen vaker de norm worden. Het initiatief illustreert hoe praktische drempels, informatievoorziening en persoonlijke ervaringen samen bepalen of jongeren daadwerkelijk hun stem uitbrengen — en benadrukt dat toegankelijkheid op school een belangrijke rol kan spelen bij het verhogen van de jongerenopkomst.