Probleemwolf Bram (± 2021-2025) is dood. Hij hield Nederland een spiegel voor
In dit artikel:
Wolf GW3237m, bij het publiek bekend als Bram, is op 3 december door jagers op de Utrechtse Heuvelrug gedood, zo werd bevestigd nadat eerder een afschotvergunning voor hem was afgegeven. Bram, vermoedelijk in 2021 geboren, had de afgelopen jaren herhaaldelijk het nieuws gehaald door aanvallen op schapen en meerdere ontmoetingen met mensen — waaronder een bijtincident bij buitenschoolse opvang Vrijland in Amersfoort en het omrennen van een kind in Austerlitz waarbij dna-sporen naar hem wezen. Deze incidenten lagen mee ten grondslag aan het oordeel dat hij een ‘probleemwolf’ werd.
Bram groeide op in de hernieuwde Veluwse wolvenpopulatie, afstammeling van wolven die vanaf 2015 terugkeerden naar Nederland en van wie er in 2019 een vrouwtje (GW998f) als vestigend werd aangemerkt. Hij bleek zich afwijkend te gedragen: minder mensenschuw, opvallend geïnteresseerd in wandelaars en honden, en uiteindelijk zelfs roedeldragend met een in Nederland geboren teef (GW4076f, door wolvenliefhebbers vaak ‘Eva’ genoemd) waarmee hij in 2024 vijf welpjes kreeg. Twee van zijn welpen zijn later bij verkeersongelukken omgekomen; drie blijven onder strikte monitoring achter.
Het lot van Bram illustreert hoe praktisch beleid, rechtspraak en publieke emoties rond de terugkeer van de wolf in Nederland botsen. Nederland heeft het Interprovinciaal Wolvenplan, dat scenario’s en maatregelen beschrijft voor verschillende soorten ontmoetingen tussen mens en wolf. In dat plan is agressief gedrag zonder aanleiding een categorie waarvoor doden als mogelijke maatregel wordt genoemd — met als oorzaken onder meer ‘extreme gewenning’ of hondsdolheid. Tegelijkertijd bestaat er langdurige bescherming van wolven en compensering voor schapenhouders, en lopen er juridisch complexe procedures over wanneer en hoe kan worden opgetreden.
In Brams geval leidde de wens om hem minder aan mensen te laten wennen tot voorstellen zoals het plaatsen van een zender en het op afstand beschieten met paintballgeweren. Dierenrechtenorganisaties weigerden zulke maatregelen en haalden via de rechter een blokkade, waarna sommige natuurhelpers ervan balen dat een mogelijke kans om hem te conditioneren voorbijging. Aan de andere kant benadrukken experts uit Duitsland — met langere wal ervaring — dat habituatie van wolven aan mensen problemen creëert en ingrijpen nodig kan zijn. Jagers klaagden bovendien dat de uitvoerbaarheid van afschotvergunningen door strikte voorwaarden moeilijk is.
Bram werd niet alleen onderwerp van beleidsdiscussies maar ook van verbeelding en emoties: sommige omwonenden en bewonderaars hielden al snel een herdenking na zijn dood en legden bloemen; kinderen in Amersfoort maakten ‘Brammetjes’ van klei en dennenappels en de naam bleef in het lokale taalgebruik hangen. Dat roept ook vragen op over vermenselijking (naamgebruik versus officiële codes als GW3237m) en over hoe emoties de afwegingen rond een streng beschermde soort beïnvloeden.
De zaak Bram stelt de kernvraag waarmee beleidsmakers en onderzoekers worstelen: is hij een uitzonderlijk individueel probleem — een aberratie die je met gerichte maatregelen oplost — of een voorbode van wat er vaker zal gebeuren in een dichtbevolkt land? Sommige studies wijzen erop dat in door mensen gedomineerde landschappen natuurlijke selectie zou kunnen werken in het voordeel van minder schuwe individuen. Nederland is compacter en drukker dan bijvoorbeeld delen van Duitsland, waardoor incidentele ontmoetingen waarschijnlijker zijn en de kans op gewenning toeneemt.
Bram laat een partner en drie welpen achter; zijn familie en verwanten blijven deels in de regio aanwezig of zijn teruggekeerd naar Duitsland. De nasleep van zijn dood toont aan dat de terugkeer van de wolf niet alleen ecologische maar ook juridische, bestuurlijke en maatschappelijke vraagstukken oproept — en dat het vinden van een balans tussen bescherming van dieren, veiligheid van mensen en draagvlak onder bewoners een hardnekkige opgave blijft. Internationaal blijft de les dat mens en wolf naast elkaar kunnen leven, maar dat strikte grensafbakening, monitoring en duidelijke regels essentieel zijn om escalatie te voorkomen.