Prinsjesdag op een rij: 'stiekeme bezuiniging', voordelig vliegen naar Aruba, NSC-potje leeggeroofd
In dit artikel:
Op Prinsjesdag zijn veel maatregelen en cijfers uitgelekt die volgend jaar en verder geld en beleid vormen. Belangrijke spelers zijn het kabinet (met minister Heinen van Financiën en landbouwminister Femke Wiersma), Tweede Kamerfracties zoals BBB en NSC, en sectoren als luchtvaart, landbouw, gevangenissen en het onderwijs.
Koopkracht en begroting
Nederlanders krijgen volgend jaar een lichte koopkrachtverbetering van gemiddeld 1,3 procent; gepensioneerden boeken het grootste voordeel met circa 1,5 procent. De staatsschuld wordt voor 2026 geraamd op 47,8% van het bbp en het begrotingstekort op 2,9% — daarmee blijft Nederland binnen de EU-limieten.
Vliegtaks en brandstof
De huidige uniforme vliegtaks van €29,40 wordt vanaf 1 januari 2027 gedifferentieerd naar drie schijven: hetzelfde tarief tot 2000 km, €47,24 voor 2000–5500 km (bijvoorbeeld Noord-Afrika, Golfstaten) en €70,86 voor vluchten verder dan 5500 km. Uitzonderingen gelden onder meer voor Aruba, Bonaire, Curaçao en enkele Atlantische eilanden. De tijdelijke verlaging van accijnzen op benzine en diesel wordt met een jaar verlengd (besparing ~17,3 cent per liter benzine, 11,1 cent per liter diesel), een maatregel die de schatkist ongeveer €1,6 miljard kost.
Onderwijs, vervoer en jeugdzorg
Een voorgenomen bezuiniging van €110 miljoen op regionaal openbaar vervoer in de grote steden wordt uitgesteld met een jaar. Een voorgenomen korting in het onderwijs voor kwetsbare leerlingen is teruggedraaid. Gemeenten worden gecompenseerd voor tekorten in de jeugdzorg over 2023–2024; dat kost het kabinet €728 miljoen.
Gevangenissen en TBS
Er komt extra geld voor gevangenissen, maar veel minder dan gewenst: €25 miljoen in 2028 en daarna €50 miljoen per jaar — ver verwijderd van een geschatte behoefte van €400 miljoen. Dat geld wordt deels weggenomen uit middelen die voor TBS bestemd waren en uit een potje dat door NSC was bevochten voor een grondwettelijk hof.
Landbouw en stikstof
De herinvoering van rode diesel voor boeren gaat niet door; circa €140 miljoen die daarvoor was gereserveerd krijgt nog geen heldere bestemming. Wel trekt het kabinet €2,6 miljard extra uit voor de stikstofaanpak: vrijwillige stoppers, stalinnovaties en natuurprojecten. Rond natuurgebieden als de Peel en de Veluwe komen zones die honderden boeren dwingen hun uitstoot fors te verminderen of activiteiten te verplaatsen.
CO₂-heffing industrie
De industrie blijft op papier onderworpen aan een CO₂-heffing, maar in de praktijk hoeft zij de heffing niet te betalen — een constructie om uitstroom van bedrijven te voorkomen en tegelijkertijd niet in conflict te komen met EU-regels die de toegang tot herstelfondsen kunnen beïnvloeden. Dit betekent dat alternatieve instrumenten nodig zijn om emissies te reduceren.
Extra bezuinigingsinstrumenten
Ministeries worden niet volledig gecompenseerd voor inflatie, wat vanaf 2028 structureel zo'n €400 miljoen scheelt. Sommige middelen en plannen zijn uitgesteld, herverdeeld of onduidelijk gefinancierd; details over het dichten van gaten in de begroting zijn deels nog niet openbaar.