Prinsjesdag: harde keuzes bewaard voor een nieuw kabinet - stikstof, klimaat en migratie blijven liggen

In dit artikel:

Het kabinet-Schoof legt zijn tweede en laatste begroting voor met de bedoeling het vertrouwen in de politiek te herstellen, maar veel inhoudelijke keuzes schuift het door naar een opvolgende regering. Na valpartijen en aftreden is de coalitie geslonken en opereert het kabinet feitelijk in een demissionaire sfeer; de begroting komt daardoor vooral over als een administratieve balans met beperkte nieuwe beleidsimpulsen.

Den Haag bereidt zich voor op vervroegde verkiezingen; van de laatste vijf Troonredes verkeerde het kabinet bij drie gelegenheden al in demissionaire status. De overgebleven VVD- en BBB-ministers presenteren vooral oude en bekende plannen als behaalde resultaten, terwijl persberichten optimistische taal gebruiken over economische groei, stijgende banen en betere koopkracht — claims die de oppositie en sceptische kiezers kritisch bekijken.

Op een paar terreinen is wel voortgang: defensie-uitgaven naderen de nieuwe NAVO-norm, er wordt opnieuw miljarden vrijgemaakt voor zorg, veiligheid en woningbouw, en Nederland blijft Oekraïne steunen. Grote dossiers zoals de Toeslagenaffaire, de afhandeling van de Groninger gaswinning en de WIA-zaken krijgen zogenaamd ‘urgente aandacht’, maar echte oplossingen blijven uit.

Kleine politieke winstjes krijgen veel publiciteit, zoals het verlengen van een bestaande belastingkorting op brandstof. Dat benadrukt hoe karig de oogst is: veel maatregelen zijn uitstel of tijdelijk onderhoud van bestaand beleid in plaats van structurele hervormingen.

Ondernemers en investeerders klagen over beleidsvertraging en inconsistentie; bedrijven maken keuzes om weg te trekken of hun investeringen uit te stellen zolang er geen duidelijk, stabiel regeerakkoord ligt. Voor complexe vraagstukken als stikstof, klimaat, wonen en migratie staan de harde keuzes nog uit.

De campagne voor de verkiezingen escaleert. VVD en BBB profileren zich als verantwoordelijke bestuurders die het land draaiende houden, terwijl Geert Wilders en de PVV nadruk leggen op scherpe politieke verschillen. Ook partijen als PvdD en Denk kiezen een confronterende oppositielijn, terwijl CDA en GroenLinks-PvdA inzetten op verzoening en het smeden van alternatieve begrotingsafspraken — Frans Timmermans waarschuwt dat anders 2026 verloren kan raken.

Onderliggende zorg is het vertrouwen van kiezers: langdurig lage scores in vertrouwen en een recente peiling van Ipsos I&O tonen dat veel kiezers verwachten dat het na de verkiezingen niet veel zal verbeteren. Als de overtuiging groeit dat stemmen niets verandert, dreigt apathie en hogere kans op lage opkomst op 29 oktober.

Kort gezegd: de begroting van kabinet-Schoof is een eindrapport zonder draagkracht voor grote hervormingen; de echte, zware klus om knopen door te hakken ligt bij het volgende kabinet, terwijl politieke spanningen en wijdverbreid wantrouwen de spelregels voor de komende verkiezingsstrijd bepaald hebben.