Prinsjesdag 2025: dit zijn de belangrijkste plannen op een rij

In dit artikel:

Het demissionaire kabinet presenteert op Prinsjesdag geen grote koerswijzigingen, maar wel een reeks concrete maatregelen en geldverschaffingen om lopende problemen aan te pakken. Belangrijke thema’s zijn energie, wonen, zorg, veiligheid en investeringen in defensie en onderwijs.

Energie en klimaat
- Er komt 1 miljard euro subsidie om de bouw van windparken op de Noordzee te stimuleren.
- Huishoudens krijgen feitelijk nauwelijks extra verlichting in de energierekening: de eerder aangekondigde korting op de energiebelasting voor 2026 wordt slechts minimaal verlaagd (ongeveer 2,50 euro minder voordeel).
- Voor huishoudens met lage inkomens wordt een speciaal energiefonds gevuld met 60 miljoen euro nationaal plus 174,5 miljoen euro Europees geld om komende winter tegemoetkomingen bij hoge energiekosten te betalen.
- Gezoete zuiveldranken (zoals Chocomel en Fristi) worden onder de suikertaks gebracht, wat de prijs met circa €0,26 per liter verhoogt.

Wonen en belastingen
- Er wordt strenger gekeken naar de waarde van geërfde of geschonken woningen: de Belastingdienst gaat uit van de werkelijke marktwaarde in plaats van de WOZ-waarde, wat vaak hogere belastingheffing betekent.
- Om het woningtekort te bestrijden worden regels versoepeld voor woningdeling, splitsing van huizen en tijdelijke huisvesting van studenten; daarnaast krijgen gemeenten extra instrumenten via aanpassingen van de Leegstandwet om eigenaren te dwingen panden weer in gebruik te nemen.
- De maximale huurprijsgrens vervalt voor huurtoeslag; daardoor kunnen naar schatting 170.000 huishoudens extra huursubsidie ontvangen.
- Voor funderingsproblematiek is 56 miljoen euro beschikbaar, vooral voor onderzoek.

Mobiliteit en belasting
- De vrijstelling voor wegenbelasting op oldtimers (40 jaar en ouder) verdwijnt; elektrische auto’s krijgen een grotere vrijstelling: korting verhoogd van 25% naar 30%.
- De aangekondigde bezuiniging op het ov in grote steden gaat niet door. Wel wordt geïnvesteerd in veiligheid: 12 miljoen euro voor bodycams voor NS-personeel en 20 miljoen euro voor veiligere stations. Ook komt er 43 miljoen euro voor betere rustplekken en voorzieningen voor chauffeurs.

Zorg, jeugd en sociale zekerheid
- De zorgpremie stijgt volgend jaar met ongeveer €32 per jaar (verwacht gemiddelde premiestijging naar €159 p/m in 2026); lagere inkomens krijgen compensatie via hogere zorgtoeslag.
- Extra middelen voor jeugdzorg: bovenop eerder toegezegde 3 miljard gaat nog eens 728 miljoen euro naar gemeenten.
- Meer structurele opvang voor slachtoffers van huiselijk geweld: +€12 miljoen per jaar.
- UWV-herstelbetalingen krijgen 213 miljoen euro; gemeenten krijgen 60 miljoen voor de organisatie van de verkiezingen.

Onderwijs en arbeid
- Om het lerarentekort wordt 272,4 miljoen euro ingezet, waaronder 54 miljoen voor zij-instromers en 5 miljoen voor leraren die meer uren maken.
- De bezuiniging op de onderwijskansenregeling wordt geschrapt, maar het ministerie moet elders besparen (minder compensatie voor energiekosten/huisvesting en vanaf 2029 minder lerarenbonussen). Extra aandacht en 47,2 miljoen euro gaan naar basisvaardigheden (taal en rekenen), vooral op mbo.

Veiligheid, defensie en asiel
- Defensie krijgt volgend jaar 3,4 miljard euro ‘naar voren gehaald’, wat het budget op 26,8 miljard brengt (2,2% bbp met kasschuif). Investeringen richten zich op drones, satellieten, wapensystemen, munitie en personeel.
- Voor afgewezen asielzoekers die niet terugkeren wil het kabinet terugkeerhubs in andere landen financieren; hiervoor wordt tot 118 miljoen euro beschikbaar gesteld tot 2028. Ook komen er meer cellen voor ongewenste vreemdelingen. Oekraïense vluchtelingen worden gestimuleerd zich te richten op taal en werk en vrijwillige terugkeer wanneer mogelijk.

Landbouw, regio en cultuur
- De beoogde korting op rode diesel voor boeren vervalt; de vrijgekomen 146 miljoen wordt herverdeeld naar regelingen voor bedrijfsovername, robotisering en verduurzaming.
- Panorama Mesdag in Den Haag krijgt rijkssteun van 1,8 miljoen euro en wordt rijksmuseum om financiële problemen op te vangen.
- Groningen krijgt extra aandacht: mogelijk een AI-fabriek (60 miljoen via regionale agenda bovenop eerder toegezegde 70 miljoen) en in totaal 2,5 miljard euro om schade en maatschappelijke gevolgen van gaswinning aan te pakken.

Overig
- WW-duur wordt ingekort tot maximaal 18 maanden per 1 januari 2028.
- Compensatie van 37 euro bruto per maand voor werknemers van sociale ontwikkelingsbedrijven (111 miljoen).
- 199 miljoen euro voor hogere kinderopvangtoeslag; 475 miljoen euro voor snelle hulp aan slachtoffers van noodsituaties; 100 miljoen voor handel met en tussen ontwikkelingslanden.
- Er komt een onderzoek naar mogelijke krimp of sluiting van diplomatieke posten in het buitenland.

Kortom: weinig politiek spektakel door het demissionaire kabinet, maar veel richtingsbepalende en financiële ingrepen gericht op energie, wonen, zorg, veiligheid, regionale herstelprogramma’s en versterking van de defensiecapaciteit.