Premier Jetten? Hoog tijd

In dit artikel:

We staan in de slotdagen van de Nederlandse campagne, waarin bekende protagonisten hun positie zien verschuiven en de uitkomst steeds onzekerder wordt. Aan de rechtervleugel leek het lang duidelijk dat Pieter Omtzigt/CDA’er Bontenbal (CDA) de logische keuze was: degelijk en betrouwbaar, maar ook weinig inspirerend. Die inerte uitstraling maakt het voor kiezers lastig om zich te verbinden, waardoor het strijdveld openging.

Tegelijk hield de PVV zich niet staande als partij van één blok: stemmen lekken richting de VVD, die zichzelf presenteert als het veilige alternatief. Daardoor is het niet langer ondenkbaar dat Dilan Yesilgöz (VVD) boven Bontenbal zou eindigen. Aan links stokt de opmars van Frans Timmermans (GL-PvdA): campagnemisstappen en een slappe premier-uitstraling hebben zijn positie verzwakt.

In dat vacuüm verschijnt Jesse Jetten (D66) opeens als serieuze troef. Waar hij eerder werd weggezet als te licht en te jong, groeien nu zijn kansen — deels door slimme campagnevoering, deels omdat concurrenten steken laten vallen. Recente peilingen (Ipsos) wijzen op een groot kiezerspotentieel voor D66.

Maar tweede worden is niet hetzelfde als het torentje binnenlopen. Een mogelijke D66-leiding botst met de realiteit van formatiepraktijk: CDA, VVD en GL-PvdA hebben zelf verlies te verwerken en hebben weinig prikkel om D66 als hoofdaanbieder te belonen. Bovendien speelt JA21 als andere winner een cruciale rol: veel linkse partijen vrezen dat een D66-centrale formatie uiteindelijk JA21 in de regeerkamer brengt, wat tot scherpe tegenreacties leidt.

Zelfs bij een combinatie VVD–JA21–CDA–D66 liggen er volgens de auteur grote onoverbrugbare spanningen — de papercoalitie zou in de praktijk kunnen ontsporen. Historische voorbeelden (Rutte IV, Wilders I) tonen dat ruime verkiezingsresultaten geen garantie zijn voor stabiel regeren.

Kortom: Jetten kan onverwacht hoog eindigen en theoretisch premier worden, maar politieke wrijving, onbetrouwbare meerderheden en strategische tegenzin van potentiële partners maken de afloop onzeker. Kiezers stemmen wellicht op hoop, maar het daaropvolgende formatieproces belooft complex en onrustig te worden.