Pools Hooggerechtshof: EU-recht gaat niet boven nationaal recht

In dit artikel:

Het Poolse Hooggerechtshof oordeelde donderdag dat geen enkele rechtbank of overheidsinstantie — ook geen Europese instelling — zijn uitspraken kan nietig verklaren of negeren. Met die uitspraak positioneert het hof het nationale recht boven EU-recht en stelt het dat beslissingen van het Hooggerechtshof bindend zijn en niet door nationale of internationale instanties mogen worden overschreven.

De uitspraak komt voort uit een conflict binnen het Poolse rechtssysteem: zeven rechters van de Kamer voor Arbeid en Sociale Zekerheid hadden eerder vragen gesteld over de rechtmatigheid van bepaalde Hooggerechtshof-rechters en verwezen daarbij naar uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het Europees Hof (CJEU). Die resolutie veroorzaakte volgens Poolse media juridische verwarring. Het Hooggerechtshof verklaart de eerdere conclusies ongeldig omdat ze in strijd zouden zijn met de Poolse grondwet.

In zijn motivering benadrukt het hof dat de Poolse grondwet bepaalt dat bevoegdheden over de organisatie en werking van de nationale rechtspraak alleen door het nationale constitutionele bestel vastgesteld kunnen worden en niet automatisch aan internationale organisaties kunnen worden overgedragen (artikel 90(1) van de grondwet). Voorstanders zien de uitspraak als een versterking van nationale autonomie.

Voor Brussel is het vonnis problematisch: het raakt aan het fundamentele EU-principe dat Europees recht voorrang heeft. De beslissing zal het langdurige geschil tussen Polen en de EU over rechterlijke onafhankelijkheid en de hiërarchie van rechtsregels verder verdiepen en kan leiden tot nieuwe juridische en politieke confrontaties.