Politie zucht onder vele betogingen; politiek belooft „leger op straat"
In dit artikel:
Het is een zonnige zaterdag op het Museumplein in Amsterdam, waar zo’n honderd mensen rustig demonstreren tegen president Trump. Agenten in korte mouwen houden toezicht: ze maken foto’s, bellen met het bureau en spreken bezoekers aan om het fietspad vrij te houden. Bezoeker Maurice Blaauw waardeert de aanwezige politie: „Het is fijn dat er agenten zijn”, zegt hij, en merkt op dat demonstraties in Nederland door de relatief ruime regels anders verlopen dan in de VS.
Tegelijkertijd groeit de druk op de politie. Volgens Nine Kooiman, voorzitter van politievakbond NPB, zijn betogingen de afgelopen jaren explosief toegenomen en is de inzet van politie rondom demonstraties sinds 2017 met ruim 80 procent gestegen. De operationele capaciteit van het korps is daar niet in meegroeid, wat Kooiman „langzamerhand onverantwoord” noemt; ze waarschuwt voor toenemende spanningen en zwaardere agressie, zoals recent op het Malieveld.
De toename van demonstraties speelt zich vooral af in binnensteden als Amsterdam en Den Haag: vorig jaar alleen al waren er gezamenlijk zeker 5.000 betogingen, waarvan bij veel evenementen politiebegeleiding wenselijk is. Organisatoren ervaren het aanvragen van een demonstratie vaak als laagdrempelig: „Je vult gewoon een formuliertje in van de gemeente,” aldus Blaauw, waarna locatie en regels worden besproken.
De politiek reageert met verschillende voorstellen om openbare protesten te beperken of steviger te reguleren. In verkiezingsprogramma’s staan plannen uiteenlopend van het inzetten van gezichtsherkenning bij de VVD tot het inzetten van marechaussee en legeronderdelen door JA21, en het beperken van talengebruik tijdens demonstraties door de PVV. Ook BBB en andere partijen pleiten voor strengere handhaving tegen wie de samenleving wil ontwrichten. Buiten Nederland zijn soortgelijke maatregelen al zichtbaar: in het VK kunnen demonstraties worden verplaatst of verboden vanwege cumulatieve impact, en in Berlijn geldt recentelijk een verbod op spreken in andere talen dan Duits of Engels tijdens protesten.
Op het Museumplein verloopt de middag zonder incidenten; sprekers klinken emotioneel en sommige voorbijgangers sluiten zich aan. De situatie illustreert de spanning tussen het brede demonstratierecht in Nederland, de groeiende druk op politiecapaciteit en politieke voorstellen die het recht op protest willen inperken of anders willen reguleren.