Politici zijn allemaal amateurs | column René Diekstra

In dit artikel:

Op 3 september, zijn 56ste trouwdag, ziet de schrijver in de krant de 26 leden van het nieuwe kabinet‑Schoof in een uitklapfoto voorbijtrekken. Het beeld wekt een bijna ceremonieel gevoel — een uitnodiging tot een nieuw vertrouwensvotum — maar meteen stelt hij vast dat hij van vrijwel niemand een goed beeld heeft, in tegenstelling tot zijn herinnering aan 1969 toen hij ten minste één minister goed kende.

Dat persoonlijke begin leidt tot een breder betoog: moderne politici zijn vaak amateurbestuurders. Er bestaan geen verplichte opleidingen, geen uniforme bekwaamheidsproeven en weinig structurele bijscholing; politiek worden is laagdrempelig en steeds meer mensen zien het als een activiteit of zaak van persoonlijke smaak. Die versnippering van politieke macht brengt weliswaar nieuwe gezichten en verrassingen, maar maakt besturen ook kwetsbaarder. De schrijver waarschuwt dat de complexe belangen in de samenleving de kennis, beheersing en betrouwbaarheid van doorsnee amateurpolitici vaak overstijgen — met het Groningse gasdossier als voorbeeld van hoe wantrouwen en gebrekkig politiek handelen kunnen ontsporen.

Hij haalt psychologisch denken aan — het begrip ‘basic trust’ — om het maatschappelijke risico van afkalvend vertrouwen te duiden. Mensen verschillen in hun natuurlijke neiging om anderen te vertrouwen: de ene groep geeft snel het voordeel van de twijfel en tweede kansen, de andere vereist eerst bewijs. Vertrouwers lopen meer kans op misleiding, maar wantrouwers schaden zichzelf door eerlijke kansen en samenwerking te missen.

De conclusie is normatief: ondanks de risico’s is vertrouwen een noodzakelijke voorwaarde voor samenleven en politiek functioneren. De schrijver pleit impliciet voor meer zorgvuldigheid in wie we politiek vertrouwen, en voor institutionele oplossingen die amateurisme en versnippering minder schadelijk maken, omdat maatschappelijke uitdagingen anders het gevaar lopen te ontsporen.