Podcast | Pionier CO2-compensatie: 'Pas op voor greenwashing en windhandel'

In dit artikel:

In een nieuwe aflevering van FTM Interviewt spreekt redacteur Harm Ede Botje met Sjaak de Ligt, een vroegtijdige pionier van CO2-compensatie en oud-directeur van Trees for All. De Ligt is een van de hoofdpersonen in het net verschenen boek Wie betaalt, mag vervuilen (Mira Sys en Ties Gijzel), dat zijn ervaringen en kritisch onderzoek naar de carbon‑creditsector belicht.

In de jaren negentig zette De Ligt via Stichting Face herbebossingsprojecten op in landen als Ecuador en Oeganda, betaald door Nederlandse kolencentrales die zo hun toekomstige uitstoot wilden compenseren. Hoewel de intenties goed waren, liepen projecten vast: lokale boeren weigerden grond af te staan, beheer verliep gewelddadig en er werden veel minder bomen geplant dan beloofd. De Ligt zegt dat hij er “boos en bedroefd” over was en erkent dat er destijds te weinig aandacht was voor spanningen in de lokale gemeenschappen.

Sys en Gijzel noemen die werkwijze een vorm van “groen kolonialisme”; De Ligt begrijpt die kritiek maar benadrukt dat het indertijd met goede bedoelingen gebeurde. Hij is sindsdien terughoudender geworden en raadt aan geldstromen en projecten persoonlijk te controleren: “Zorg dat je ziet wat er met je geld gebeurt.”

Intussen is de handel in carbon credits uitgegroeid tot een miljardenindustrie; grote bedrijven claimen CO2-neutraliteit, maar onderzoek van Follow the Money, The Guardian, The New Yorker en wetenschappers toont dat veel beloftes niet worden nagekomen. Op de huidige klimaattop in Belém wordt besproken of de EU de handel weer een centrale rol geeft — iets waar De Ligt fel op tegen is. Hij waarschuwt voor nieuwe "windhandel" en vindt dat vervuilende sectoren eerst hun eigen uitstoot moeten verminderen. Compensatie zou alleen zijn toegestaan als reductie onmogelijk is, en bij voorkeur zonder tussenhandel zodat transparantie gewaarborgd blijft: “De CO2-kraan moet worden dichtgedraaid.”