Pleidooi arts Jona Walk: "Stel waarheid boven carrière"
In dit artikel:
Het internationaal congres “Back to the Future”, georganiseerd door het Artsen Collectief afgelopen weekend in congrescentrum Antropia (Driebergen), zette de schijnwerper op wat sprekers omschrijven als een aanhoudende inperking van academische en medische vrijheid sinds de coronapandemie. Voornaamste thema’s waren medische autonomie, wetenschappelijke vrijheid en herstel na de crisis; prominente aanwezigen waren onder meer de Amerikaanse arts-onderzoeker Robert Malone, immunoloog Theo Schetters en arts-onderzoeker Jona Walk, die het meest bijval oogstte met een vurig pleidooi tegen zelfcensuur binnen de wetenschap.
Walk vertelde dat ze in 2021 bewust risico nam door kritisch te zijn op het coronavaccinatiebeleid en dat veel collega’s stilbleven uit angst voor beroepsmatige repercussies. Ze bleef zich uitspreken, werkte in 2024 mee aan een gecrowdfund rapport van prof. Ronald Meester en Marc Jacobs dat de mogelijkheid openhoudt van een relatie tussen coronavaccinatie en de onverklaarde oversterfte vanaf 2021, en riep aanwezige en afzijdige wetenschappers op hetzelfde te doen. Malone steunde dat standpunt publiekelijk met de oproep “houd koers, blijf moedig”.
Meerdere sprekers deelden verhalen over loopbaanverlies, intimidatie en institutionele druk. Hoogleraar Michaéla C. Schippers (Erasmus Universiteit) vertelde hoe kritiek op coronamaatregelen sinds 2020 tot interne tegenwerking en ernstige stressklachten leidde; zij is arbeidsongeschikt en startte een crowdfunding voor een aankomend kort geding (zitting 11 november). Schippers ziet haar zaak als symptoom van bredere “institutionele gaslighting” en dynamieken die academische vrijheid uithollen. Ook voorbeelden als het ontslag van microbioloog Rogier Louwen (Erasmus MC, 2022) en de lopende Raad van State-procedure rond huisarts Jan Vingerhoets (ivermectine-offlabel voorschriften) illustreerden de persoonlijke en professionele risico’s van dissidentie.
Tijdens het congres schetsten andere sprekers een breder beeld van mechanisms die dissidenten marginaliseren: statisticus en Wob-onderzoeker Cees van den Bos stelde dat de nationale veiligheidsdienst (NCTV) vanaf 2020 narratieven beheerde en samenwerkte met experts, factcheckers en soms toezichthouders als de IGJ om afwijkende standpunten te bestrijden. Volgens hem uitte dat zich in medialisering, laster, politieoptreden (voorbeeld: huisarts Els van Veen) en het verbieden van alternatieve behandelingen. Critici waarschuwen dat dergelijke praktijken leiden tot conformisme en verlies van vertrouwen in instituties.
Het congres combineerde getuigenissen met pleidooien voor structurele verandering: Walk pleit voor “revolutionaire transparantie”, met brede beschikbaarheid van ruwe onderzoeksdata en openbaar, onbelemmerd wetenschappelijk debat. De Vierde Golf — waarvan Walk medeoprichter is — verzamelt sinds september meldingen van onderzoekers die zich beperkt voelen, en biedt anonieme meldmogelijkheden voor wie onder druk is gezet.
Culturele steun werd zichtbaar toen zanger Stef Bos onverwacht optrad en een protestlied bracht als ode aan professionals die zich uit durfden spreken. Internationale echo’s kwamen terug in het voorbeeld van de Duitse politicologe Ulrike Guérot, wier hoger beroep tegen ontslag in Bonn op 30 september werd afgewezen; ook zij ziet in haar geval een breder probleem rond academische vrijheid.
Kort samengevat: het congres fungeerde als platform voor onderzoekers en zorgprofessionals die zich genoodzaakt voelen kritiek te uiten op de institutionele afhandeling van de coronaperiode. De deelnemers lieneren persoonlijke schadegevallen aan systemische processen van intimidatie en censuur, en roepen op tot meer transparantie, bescherming van klokkenluiders en herstel van wetenschappelijke autonomie.