Plannen Prinsjesdag op een rij: 'stiekeme bezuiniging', voordelig vliegen naar Aruba en leeg NSC-potje
In dit artikel:
Het kabinet heeft een groot deel van de Prinsjesdagplannen al eerder vrijgegeven: er komen kleinschalige koopkrachtverbeteringen, aanpassingen in belastingen en extra uitgaven voor stikstof, gevangenissen en gemeenten, maar ook bezuinigingstrucs en schrappen van eerder beloofde steun.
Koopkracht en belastingen
- Nederlanders krijgen volgend jaar gemiddeld ongeveer 1,3% meer koopkracht; gepensioneerden het meeste (+1,5%).
- De vliegtaks wordt vanaf 1 januari 2027 gedifferentieerd: het bestaande tarief van €29,40 blijft voor vluchten tot 2.000 km. Voor vluchten tussen 2.000 en 5.500 km geldt €47,24 (o.a. Noord-Afrika, Golfstaten) en voor reizen >5.500 km €70,86. Uitzonderingen gelden voor Aruba, Bonaire, Curaçao en enkele Atlantische eilanden vanwege hun geografische koppeling aan Europa.
Overheidsfinanciën en begrotingstrucs
- De staatsschuld wordt volgend jaar geraamd op 47,8% van het bbp; het begrotingstekort op 2,9% van het bbp — binnen EU-limieten.
- Ministeries worden niet volledig gecompenseerd voor inflatie; vanaf 2028 levert dat structureel circa €400 mln besparing op.
- De tijdelijke accijnskorting op benzine en diesel (17,3 en 11,1 cent per liter) wordt minimaal nog een jaar verlengd om brandstofprijzen te dempen; dat kost de schatkist ongeveer €1,6 mrd. Hoe dat gat precies wordt gedicht, is nog onduidelijk.
Bezuinigingen en verschuivingen
- Een bezuiniging van €110 mln op regionaal openbaar vervoer in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag wordt een jaar uitgesteld.
- Een bezuiniging op onderwijs voor kwetsbare leerlingen wordt teruggedraaid.
- Gemeenten worden gecompenseerd voor tekorten in 2023–2024 door jeugdzorguitgaven; dat kost de rijksbegroting €728 mln.
Gevangenissen en NSC-potje
- Er komt extra geld voor gevangenissen: €25 mln in 2028 en daarna €50 mln per jaar — ver verwijderd van de geschatte behoefte van circa €400 mln. De middelen worden gehaald uit een potje dat eerder was gereserveerd voor het oprichten van een grondwettelijk hof (het zogeheten NSC-potje), omdat geen van de overgebleven partijen zo’n hof wil.
Landbouw, stikstof en rode diesel
- Rode diesel voor boeren wordt definitief niet heringevoerd; de gereserveerde €140 mln vanaf 2027 is voorlopig onduidelijk bestemd. Bronnen melden dat er voor boeren mogelijk andere compensaties komen.
- Voor de stikstofaanpak trekt het kabinet €2,6 mrd uit: vrijwillige stoppers, innovaties in stallen en natuurprojecten. Tegelijkertijd komen in zones rond de Peel en Veluwe honderden boeren onder druk te staan om hun emissies sterk te verminderen of activiteiten te verplaatsen.
Industrie en CO2-heffing
- De CO2-heffing op industrie blijft formeel bestaan, maar bedrijven hoeven de heffing in de praktijk niet te betalen — een constructie om te voorkomen dat industrie vertrekt én om te voldoen aan Europese regels zodat Nederland geen €1,2 mrd aan herstelgeld uit Brussel misloopt. Daardoor moet het kabinet elders maatregelen zoeken om industrie-uitstoot terug te dringen.
Kortom: de plannen combineren kleine koopkrachtverbeteringen en gerichte investeringen met besparingen en boekhoudkundige manoeuvres. Sommige maatregelen (zoals de vliegtaks en stikstoffondsen) brengen duidelijke inhoudelijke veranderingen; andere besluiten laten financiële onzekerheden en onvolledige oplossingen zien voor grotere knelpunten zoals gevangeniscapaciteit en landbouwtransitie.