Planbureau wil ruim 100.000 hectare landbouwgrond opofferen voor natuur

In dit artikel:

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) stelt dat Nederland grootschalig moet veranderen om aan Europese natuur- en klimaatdoelen te voldoen: er is meer dan 100.000 hectare extra natuur nodig — een oppervlak vergelijkbaar met de provincie Utrecht — en dat gaat ten koste van landbouwgrond. Zonder ingrijpende aanpassingen blijft het land volgens het rapport steken in crisismaatregelen en lopen rechtszaken over stikstof en milieu door.

Het PBL schetst twee plausibele routes. De eerste kiest voor hoogtechnologische intensivering: boeren investeren in dure stal- en emissiereductietechnieken, dieren blijven veel binnen, en rond nieuwe natuur komen ruime landbouwzones met weinig vee per hectare. Deze koers is kostbaar en zal leiden tot verdere schaalvergroting; alleen de meest rendabele bedrijven overleven, maar de exportpositie van de Nederlandse landbouw blijft grotendeels behouden.

Het tweede scenario draait om een veel natuurvriendelijker landbouw: de veestapel halveert, het landschap wordt kleinschaliger zoals in delen van Oostenrijk of Engeland, en boeren worden meer afhankelijk van subsidies en neveninkomsten (campings, boerderijwinkels, natuurbeheer). Dit vergroot biodiversiteit en vraagt minder extra natuurruimte (ongeveer twee derde van Utrecht), maar verandert de bedrijfsvoering fundamenteel.

PBL-onderzoeker Hekkert waarschuwt dat de politiek lange tijd geen richting bood en pleit voor duidelijke keuzes: “De waarheid zal vast ergens in het midden liggen.” Voor beleidsmakers betekent dit dat zij nu knopen moeten doorhakken om zowel natuurherstel als rechtszekerheid te realiseren. Extra context: de discussie volgt op jaren van juridische knelpunten rond stikstof en natuurbescherming in Nederland.