Pensioenhervorming kan leiden tot nieuwe risico's voor banken

In dit artikel:

De hervorming van het Nederlandse pensioenstelsel kan onvoorziene spanningen veroorzaken op de Europese rentemarkt, waarschuwt de Franse zakenbank Société Générale. Centraal staat de zogenaamde "basis trap": pensioenfondsen die oude renteswaps willen afwikkelen laten banken zitten met mismatchende afdekkingen, waardoor banken gedwongen worden grotere posities aan te passen en rentes kunnen oplopen.

Tot nu toe gebruikten Nederlandse fondsen renteswaps (zij ontvingen een vaste rente en betaalden een variabele, meestal Euribor) om vaste uitkeringen in het oude stelsel te kunnen garanderen. Door de overstap naar een stelsel waarin pensioenen meer meebewegen met beleggingen is die bescherming veel minder nodig. Vooral swaps afgesloten in de periode 2019–2021 — toen de rente extreem laag was — zijn problematisch; rentestrateeg Mathias Kpade noemt die contractsreeks een "giftige vintage" omdat ze nu vaak verliezen oplevert.

Als veel fondsen tegelijk hun oude posities beëindigen, blijven banken met afdekkingen over die gebaseerd zijn op het verschil tussen Euribor en ESTR (de zogeheten basis). Dat kan Euribor sneller laten stijgen dan ESTR; het verschil is inmiddels opgelopen tot ongeveer 17 basispunten (was begin 2025 bijna nul). Gezien de enorme omvang van de Europese renteswapmarkt (meer dan 300 biljoen euro) kunnen zelfs relatief kleine verschuivingen flinke marktdruk en volatiliteit veroorzaken.