Peiling: CDA keldert na Bontenbal-rel, FVD groeit, D66 in opkomst
In dit artikel:
Ipsos I&O’s oktoberpeiling laat sterke verschuivingen zien in de Nederlandse partijverhoudingen. Het CDA verliest volgens de peiling vijf zetels (van 25 naar 20), terwijl D66 winst boekt, Forum voor Democratie (FVD) langzaam aan terrein wint en PVV weliswaar daalt maar nog steeds aan kop blijft. VVD en de GroenLinks–PvdA-samenwerking bewegen dichter naar elkaar toe; het politieke midden vertoont daardoor grotere mobiliteit dan stabiliteit.
De scherpe terugval van het CDA wordt door Ipsos in verband gebracht met uitspraken van partijleider Henri Bontenbal in Nieuwsuur over religieuze scholen; hij verdedigde daar het recht van zulke scholen om homoseksuele relaties af te keuren. Die uitspraak stuitte op veel verzet: 80% van de huidige CDA-kiezers is het er niet mee eens, en onder voormalige CDA-stemmers loopt dat tegen de 95% aan. Het signaal is duidelijk: voor veel kiezers was dit aanleiding om afstand te nemen.
D66 heeft volgens het onderzoek het grootste kiezerspotentieel: 36% van de Nederlanders zegt een stem op partijleider Rob Jetten te overwegen. De peiling suggereert dat D66 momenteel kiezers aantrekt die onzeker zijn over echte verandering, terwijl critici de partij bestempelen als behoudend in houding en gebonden aan Europese en regulerende denkbeelden. FVD’s beperkte groei interpreteert de peiler als symptoom van een verlangen onder delen van het electoraat naar directere, steviger geformuleerde politiek.
Als achtergrond voor deze verschuivingen noemt het artikel groeiende onvrede over thema’s als migratie, hoge energieprijzen en de krappe woningmarkt. De conclusie van de analyse is dat het traditionele kartel wankelt: partijen wisselen kiezers uit en proberen herstel, maar de kloof tussen kiezers en politieke elites groeit. In het stuk komt ook een oproep terug om actie te ondernemen tegen een mogelijke politieke doorvoering van Frans Timmermans (verwijzend naar het ‘Torentje’, de ambtszetel van de minister-president).