Partijen bewegen nog niet naar elkaar, zelfs minderheidskabinet een optie

In dit artikel:

Op de eerste dag van de verkenning is er weinig beweging onder de partijleiders: er liggen nog geen verschuivingen of duidelijke coalitievoorkeuren op tafel. De dinsdag aangestelde verkenner Wouter Koolmees heeft de taak om de vastgeroeste posities los te krijgen en het formatiedeel in de Tweede Kamer weer op gang te brengen. Koolmees, voormalig D66-minister met een reputatie als bemiddelaar, waarschuwde dat de verkenning zinloos wordt als uitsluitingen en blokkades blijven bestaan. Woensdag gaat hij apart met alle fractievoorzitters praten.

Belangrijke knelpunten zijn de zetelverhoudingen en de bereidheid tot compromissen. In de Kamer zijn 150 zetels; 75 is niet automatisch een stabiele meerderheid. VVD-leider Dilan Yesilgöz houdt vast aan haar weigering om in welke samenstelling dan ook samen te werken met de linkse fusiepartij GroenLinks-PvdA, waardoor een links-breed kabinet met VVD van tafel is. GroenLinks-PvdA, dat recent een nederlaag leed en het vertrek van Frans Timmermans moest verwerken, rekent zelf ook op een reële kans in de oppositie, al is regeren voor veel leden gewenst.

D66-leider Rob Jetten zoekt een stabiel middenkabinet en denkt aan een combinatie met D66, CDA, VVD en GroenLinks-PvdA, samen goed voor 84 zetels. Vervang je de linkse partij door het rechtse JA21, dan blijft je op 75 zetels steken — volgens Jetten nog geen echte meerderheid. CDA-leider Henri Bontenbal sluit niets uit; hij noemt een minderheidskabinet weliswaar lastig, maar “een van de opties”, en benadrukt dat de chemie tussen leiders soms zwaarder weegt dan het aantal partijen.

Koolmees wil de komende dagen peilen of partijen bereid zijn concessies te doen. Zonder verschuivingen in voorkeuren en blokkades wordt het volgens hem lastig om voldoende vertrouwen te bouwen voor een stabiel kabinet.