Parijs herdenkt aanslagen van 2015: 'Tijd om afscheid te nemen van slachtofferschap'
In dit artikel:
Parijs staat tien jaar na de aanslagen van 13 november 2015 in het teken van herdenking: vandaag vinden in de hele stad plechtigheden, tentoonstellingen en culturele programma’s plaats om de slachtoffers te eren en het trauma te verwerken. Op die dag voerden drie groepen door IS geïnspireerde terroristen gecoördineerd aanvallen uit bij het Stade de France, op terrasjes en in concertzaal Bataclan; in een paar uur werden meer dan 130 mensen gedood, onder wie 89 in de Bataclan. Salah Abdeslam was de enige dader die overleefde en kreeg levenslang.
Sinds afgelopen weekend leggen Parijzenaren bloemen en branden kaarsen op de Place de la République, en verspreid over de stad zijn lezingen, exposities, films en boeken opgedoken die terugblikken op wat sommigen ‘zwarte vrijdag’ noemen. Journalist Daniel Psenny, die naast de Bataclan woonde en vanuit zijn raam mensen filmde die de zaal ontvluchtten, maakte een documentaire over zijn ervaring; hij raakte zelf gewond toen hij hulp bood aan slachtoffers. Musée Carnavalet toont de objecten die mensen destijds als rouwplek achterlieten: affiches, briefjes, tekeningen en zelfs een gitaar.
President Macron woont officiële herdenkingen bij en zal een nieuw monument — een herdenkingstuin met grote stenen bloks waarin de namen van de dodelijke slachtoffers zijn gegraveerd — openen. Tegelijkertijd nemen overlevenden en nabestaanden andere besluiten: Life For Paris, een groep met circa 850 overlevenden, houdt op te bestaan. Voorzitter Arthur Dénouveaux: "Het is tijd afscheid te nemen van het slachtofferschap. We willen verder met onze levens."
De persoonlijke tol blijft groot. Kranten spraken met enkele van de 72 kinderen die een of beide ouders verloren; Juliette was 11 toen haar vader in de Bataclan omkwam. Onderzoek van Fondation Jean Jaurès laat zien dat ongeveer 60 procent van de Fransen zich herinnert waar ze waren toen het nieuws kwam, en dat de aanslagen blijvende psychologische effecten hadden: een kwart zegt anno 2025 minder onbevangen de straat op te gaan.
Ook kunst en muziek spelen een rol bij rouwverwerking. Moeder Louise Albertini, die haar zoon Stéphane in de Bataclan verloor, liet de symfonie Il fait novembre en mon âme componeren door Bechara El-Khoury; het werk, bedoeld als een woordeloze en toch sprekende herinnering, wordt vanavond uitgevoerd in het Théâtre des Champs-Élysées. Louise: "Dankzij dit muziekstuk heb ik me staande kunnen houden."