Paradijs voor paddenstoelen in de Leidse Hortus

In dit artikel:

De Leidse Hortus botanicus, waar de eerste prefect ruim vier eeuwen geleden begon met een collectie die inmiddels zo’n 17.000 planten omvat, ontwikkelt zich steeds meer tot een klein maar rijk paddenstoelenparadijs. Met een beleid van natuurlijk tuinieren wil de huidige prefect de plek als hotspot voor biodiversiteit versterken. Nederland herbergt meer dan 6.000 paddenstoelensoorten; in botanische tuinen verschijnen ze op wortels, levend en dood hout, compost, mos en zelfs op andere schimmels, en ze spelen een belangrijke rol in lokale voedsel- en stofkringlopen.

Op 11 oktober 2025 nam de Hortus voor het eerst deel aan de jaarlijkse paddenstoelentelling onder leiding van mycoloog Jan Hengstmengel. Die dag werden 54 soorten geregistreerd, waarvan twee derde op dood hout; veelvoorkomende saprotrofe soorten waren Echte honingzwam (Armillaria mellea), Zwerminktzwam (Coprinellus disseminatus), Doolhofzwam (Daedalea quercina) en Gewoon elfenbankje (Trametes versicolor). Armillaria bleek bijzonder talrijk en was de meest aangetroffen soort in Zuid‑Holland. Later in oktober werden tientallen aanvullende soorten gevonden, waaronder twee nieuwkomers voor de Hortus: Valse kopergroenzwam (Stropharia caerulea) en Gewoon houtskoolbekertje (Anthracobia melaloma), laatstgenoemde door Hans Adema microscopisch vastgesteld.

Ongeveer een zesde van de soorten leefde als ectomycorrhiza met vooral eiken, els en berk. Ook parasitaire soorten kwamen voor: langdurige aantasting door Ganoderma adspersum op een monumentale Kaukasische vleugelnoot bijvoorbeeld zal de boom uiteindelijk doen bezwijken. Compost- en mosgebonden paddenstoelen werden eveneens gedocumenteerd. Door lokale ophogingen met zand, het laten liggen van dood hout en blad, en allerlei microhabitats — zelfs in tropische kassen met geënt bioluminescent hout — biedt de Hortus veel verschillende niches voor schimmelleven.