Oud-NAVO-chef opmerkelijk openhartig: „Trump bracht NAVO aan de rand van de afgrond"
In dit artikel:
Jens Stoltenberg beschrijft in zijn net verschenen memoires On my watch (Overamstel Uitgevers) hoe hij tussen 2014 en 2024 leiding gaf aan de NAVO en meerdere existentiële crisissen meemaakte. Centraal staat de acute bedreiging tijdens de NAVO-top in Brussel op 12 juli 2018, toen president Trump met harde taal en dreigementen over afwezigheid van de VS de alliantie op het randje van ontbinding bracht. Trump eiste dat Europese bondgenoten veel sneller aan de 2%-doelstelling voor defensie-uitgaven zouden voldoen en beledigde met name bondskanselier Merkel vanwege Duitse energieafhankelijkheid van Rusland. Stoltenberg vertelt hoe de spanning zo groot was dat hij vreesde: “het gebeurt onder mijn verantwoordelijkheid, on my watch.”
De impasse werd op dat moment afgeremd door de Nederlandse premier Mark Rutte, die Trump overtuigde te erkennen dat zijn inzet de defensie-uitgaven had doen stijgen. Dat moment — met Trump die op een marker schreef dat hij resultaat wilde zien — noemt Stoltenberg beslissend voor het voortbestaan van de NAVO tijdens die top en een belangrijke politieke opsteker voor Rutte.
Stoltenberg schetst ook eerdere zorgen over Trumps toewijding, vanaf diens verkiezing in november 2016 en in de gesprekken die volgden. Hij behandelt verder politieke en strategische schokken rond Rusland: de annexatie van de Krim en de opstand in de Donbas in 2014, het stilvallen van dialoog met Moskou, en de escalatie die uitmondde in de invasie van Oekraïne in februari 2022 — het moment waarop hij vroeg in de ochtend te horen kreeg dat het bevel tot aanval was gegeven. Ondanks die confrontaties bleef Stoltenberg pleiten voor diplomatiek contact met Rusland, maar waarschuwt hij ook dat de wereld in zijn ambtsperiode onveiliger werd: geen ontwapening maar herbewapening, ontspanning vervangen door “hoogspanning”.
Hij vertelt verder over zijn persoonlijke traject: van jeugdige anti‑NAVO-activist tot Noors premier en uiteindelijk een secretaris-generaal die door sommigen als saai werd gezien, maar die in de memoires zijn rol en morele drijfveren verdedigt. Stoltenberg erkent dat de alliantie onder druk stond en nog staat, maar concludeert dat de NAVO in die tien jaar tegelijkertijd sterker is geworden. Tegelijk waarschuwt hij dat niets vanzelfsprekend is en dat het voortbestaan van de bondgenootschap waken en politieke wil vereist.
De memoires leveren zowel een inside‑view van topdiplomatie en machtsspelletjes met de VS als een reflectie op de fragiele balans tussen afschrikking en dialoog in een veranderende veiligheidsomgeving.