Opvallend vroege herfstkleuring en bladval ondanks warme herfst
In dit artikel:
Onderzoekers van De Natuurkalender en Wageningen University & Research melden dat de herfst 2025 in Nederland ondanks een doorgaans zachte periode tot half november onverwacht vroeg is verlopen wat bladverkleuring en bladval betreft. Meteorologisch waren september–november tot medio november warm — de eerste helft van november was zelfs de op twee na warmste sinds 1901 — maar veel loofbomen zijn juist eerder dan verwacht hun bladeren verloren. Waar op basis van de gemiddelde herfsttemperatuur de eerste zomereiken rond 30 november kaal zouden moeten zijn, zijn veel eiken in het hele land al ruim een week volledig kaal: ongeveer twee weken eerder dan voorspeld en vergelijkbaar met een gemiddelde herfst van circa 50 jaar geleden.
De vaststelling is onderbouwd met foto‑en tijdreeksen uit de GrowApp en longitudinale waarnemingen vanaf 2015. Seriebeelden en percentages bladverkleuring van zomereiken in Ede en op de campus van WUR tonen dit jaar één van de vroegste vervallen in de reeks. Niet alleen eiken, maar ook beuken, essen, sierkersen en platanen laten eerder bladverlies zien; lokaal zijn er wel variaties tussen individuele bomen (bijvoorbeeld in Jipsingboertange).
Als belangrijkste verklaringen noemen de onderzoekers een zeldzame nachtvorst aan de grond op 24 augustus — op 10 cm hoogte werd −0,3 °C gemeten in Volkel en Eindhoven — en de extreme droogte tijdens het groeiseizoen. Droogtestress kan bomen al in de zomer doen reageren door bladverlies of het vroeg inzetten van bladverliesprocessen om uitdroging te voorkomen. Tegelijkertijd werken factoren als daglengte, wind en soortspecifieke reacties mee; historische analyses laten zien dat de gemiddelde herfsttemperatuur ongeveer de helft van de timing van bladval bepaalt (hoe warmer de herfst, hoe later eiken kaal zijn). Dit jaar ontstond dus een samenspel: een vroege stresstrigger in augustus en schrale zomercondities zetten de herfst eerder in, terwijl de hoge herfsttemperaturen het proces deels tegenwerkten.
De auteurs (Arnold van Vliet en Wichertje Bron) benadrukken het complexe samenspel van factoren dat geleid heeft tot deze bijzondere herfst en baseren hun conclusies op GrowApp-foto’s en Natuurkalender-waarnemingen door het land. Mogelijke ecologische gevolgen, zoals verschuivingen in voedselbeschikbaarheid voor insecten en veranderingen in bodemopbouw door ander tempo van bladerenafbraak, kunnen volgen maar vereisen aanvullende studie.