OPROEP. Stop sloop Wet Open Overheid
In dit artikel:
Een brede groep Nederlandse journalisten heeft in een open oproep, gepubliceerd in De Telegraaf, tegen plannen van het ministerie van Binnenlandse Zaken protest aangetekend om de Wet open overheid (Woo) te beperken. De brief — ondertekend door verslaggevers van onder meer NOS, NRC, De Telegraaf, RTL, de Volkskrant, Follow the Money en tal van regionale omroepen — richt zich tot de formerende partijen en waarschuwt dat voorgestelde ingrepen de controle op de overheid ernstig zouden ondermijnen.
De kern van de bezwaren: het ministerie overweegt wettelijke maxima te stellen aan het aantal documenten dat kan worden opgevraagd, bepaalde documenttypen (zoals interne e-mails en concepten) uit te sluiten en de uitzonderingsgronden voor geheimhouding te verruimen. Tegelijkertijd wil het ministerie meer ‘actieve openbaarmaking’ doen — zelf stukken vrijgeven zonder dat daar eerst een verzoek voor nodig is. De journalisten stellen dat dat het verkeerde mechanisme is: dan bepaalt de overheid welke informatie publiek beschikbaar komt, in plaats van dat onafhankelijke partijen kunnen nagaan welke documenten nodig zijn voor controle en verslaggeving.
Als motieven voor de beperkingen noemt het ministerie hoge uitvoeringskosten en vermeend misbruik door bijvoorbeeld AI-bots. De ondertekenaars erkennen praktische problemen, maar vinden dat die opgelost moeten worden met gerichte, uitvoerbare maatregelen en niet door de grondslagen van openbaarheid aan te tasten. Zij benadrukken het democratische principe dat overheidsdocumenten niet uitsluitend “van” de overheid zijn maar publieke informatie — essentieel voor verantwoording en een gezonde rechtsstaat.
De oproep vraagt de formerende partijen expliciet om af te zien van maatregelen die de Woo uithollen en om eventuele wensen voor minder transparantie openlijk te debat-leren in plaats van die stilletjes wettelijk vast te leggen. De signaalwaarde ligt vooral in de breedte van de steun: tientallen journalisten uit uiteenlopende media tekenen de brief, wat de zorg over mogelijke verzwakking van de Woo politiciseert en op de agenda zet.
Context: de Woo (die de Wet openbaarheid van bestuur opvolgde) is het belangrijkste instrument voor journalisten, onderzoekers en burgers om overheidsinformatie op te vragen. Veranderingen aan die wet raken dus niet alleen nieuwsproductie maar ook de mogelijkheid van burgers om de macht te controleren. De journalisten roepen op tot praktische oplossingen voor uitvoeringsproblemen en tot open debat als er principiële argumenten bestaan om transparantie te beperken.