Open verbinding maakt Marker Wadden vis-opgroeigebied
In dit artikel:
2 oktober 2025 — Wageningen Marine Research bracht in 2025, in opdracht van Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer, met fijnmazige visfuiken de visgemeenschappen op Marker Wadden en in de Oostvaardersplassen in kaart. Doel was inzicht krijgen in de rol van hydrologische verbindingen tussen ondiep moeraswater en dieper open water voor paaien, opgroeien en seizoensdynamiek van vissen.
Marker Wadden is een relatief open archipel die direct verbonden is met het Markermeer en beschikt over veel gevarieerde ondiepe oeverzones. De Oostvaardersplassen daarentegen bestaan uit grotendeels afgesloten wateren; alleen sommige delen zijn recent via een vispassage met de Lage Vaart verbonden. Dit verschil in connectiviteit bleek doorslaggevend voor de samenstelling en functie van de visgemeenschappen.
Op Marker Wadden vonden onderzoekers een hoge soortenrijkdom en duidelijke seizoenspieken. Driedoornige stekelbaarzen trokken massaal de ondieptes in om te paaien (maart–mei), waarna in juli en augustus grote aantallen jonge baars, snoekbaars en pos werden aangetroffen. Ook blankvoorn, verschillende grondels en in mindere mate winde en roofblei profiteerden van het scala aan habitats. De open verbinding met diep water maakt het mogelijk dat soorten gedurende hun levenscyclus naar het optimale habitat kunnen migreren.
In afgesloten plassen van de Oostvaardersplassen, zoals de Krentenplas en Keersluisplas, domineerden soorten die goed tegen warme en zuurstofarme omstandigheden kunnen — karper, giebel en ruisvoorn — en jonge vis werd daar nauwelijks aangetroffen. In het zuidelijke lock-systeem, waar recent een vispassage is aangelegd, werden wél soorten gevonden die ook op Marker Wadden voorkwamen; dit wijst erop dat jonge vissen via die passage (en mogelijk sluizen elders) terug kunnen keren naar het moeras.
De studie onderstreept dat hydrologische connectiviteit cruciaal is voor het functioneren van moerasgebieden als kraamkamer. Vispassages kunnen geïsoleerde plassen weer toegankelijk maken voor jonge vis en zo de natuurlijke seizoensdynamiek en voedselvoorziening voor visetende vogels ondersteunen. Met stijgende frequentie van droogte door klimaatverandering is het verbeteren van verbindingen tussen ondiep en diep water een belangrijke beheermaatregel om visstand en ecosystemen veerkrachtiger te maken.
Tekst en onderzoek: Kyra Beeftink, Joep de Leeuw, Joey Volwater en Cecile Leuverink (Wageningen Marine Research); beeld: Joep de Leeuw / Staatsbosbeheer.