Op kantoor moet het altijd sneller, beter en efficiënter: de 'hypernerveuze samenleving' eist zijn tol
In dit artikel:
Een nieuw advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving waarschuwt dat de Nederlandse samenleving te gestrest is; dat leidt tot meer mentale klachten, lange wachtlijsten in de ggz, groeiende burn-outcijfers en een stijgend aantal schooluitvallers. De raad pleit voor vertragen, meer onderlinge verbinding en ruimte voor diversiteit om die trend te keren.
Psychiater Floortje Scheepers, mede-auteur van het rapport, legt uit dat we te snel neigen tot het pathologiseren van individueel gedrag zonder naar de sociale context te kijken. Op scholen, zo illustreert ze, worden kinderen die moeite hebben met concentratie of stilzitten vaak als probleem gezien, terwijl aanpassingen in klasgrootte, lesorganisatie of werkdruk van docenten kunnen helpen. De nadruk ligt volgens haar te veel op individuele oplossingen en op wat prestaties opleveren; dat creëert een "hypernerveuze samenleving".
Het advies wijst op meerdere oorzaken: prestatiedruk begint vroeg (meer stages en activiteiten naast diploma), arbeidsorganisatie belooft efficiëntie maar levert vaak werkverdichting op, en sociale normen in privéleven en werk vragen constant hoge inzet. Scheepers vat het kernprobleem bondig samen: "We denken dat het normaal is om altijd op 130 procent te presteren." Het ontbreken van lummeltijd—ongevormde pauzes voor opladen en sociale verbinding—verergert oververhitting van systeem en mensen.
Praktisch pleit de raad voor beleid en bedrijfsvoering die vertragen en verbinding stimuleren: minder nadruk op alleen individuele output, meer aandacht voor samenwerking, herstelmomenten en organisatievormen waarin uiteenlopende mensen kunnen meekomen. Economisch argumenteert men ook dat investeren in draagkracht loont: uitval van personeel is duur, dus maatregelen die welzijn verhogen zijn ook zakelijk zinvol.
De raad hoopt dat het rapport het publieke en bestuurlijke debat beïnvloedt, zodat bij besluiten wordt nagegaan of ze bijdragen aan vertraging, verbinding en ruimte voor verschillen.