Op Het Groene Strand gaan mens en natuur samen
In dit artikel:
Vogelbescherming startte in 2018 een kleinschalig beschermingsproject voor strandbroedvogels zoals strandplevier, bontbekplevier en dwergstern. Wat begon met vrijwilligers die gevonden nesten afzetten, kuikenschuilplaatsen aanlegden en strandgangers informeerden, groeide uit tot het bredere initiatief Het Groene Strand. Sinds 2020 werken vrijwilligersgroepen, terreinbeheerders, gemeenten en ondernemers samen om strandbeheer zo in te richten dat natuur, recreatie en beheer elkaar versterken.
Waarom ingrijpen? Veel broedende plevieren en sterns zijn extreem goed gecamoufleerd, waardoor eieren en kuikens onbedoeld worden betreden of honden hen verstoren. Decennialang daalden de aantallen: van circa 900 paar strandplevieren in de jaren zeventig naar ongeveer 130 paar in 2018. Daarnaast verwijderde machinaal strandbeheer vaak aangespoeld wier en schelpdieren die functioneren als voedsel- en leefmilieu voor veel kustorganismen.
Wat is er veranderd? Lokale vrijwilligers begonnen met afzettingen, informatieborden en het plaatsen van kleine zogenaamde vogeldakjes en nestkooien. In samenhang met organisaties als IVN en regionale landschappen werd het beleid aangepast: minder mechanische reiniging zodat aanspoelsel kan blijven liggen, handmatige opruimacties en voorlichtingstrajecten richting horeca en gemeenten (plasticvrije terrassen, gastheercursussen). Het initiatief breidde zich uit van Zeeland en Zuid-Holland naar Noord-Holland (o.a. Texel, Camperduin) en de Oosterschelde kreeg extra aandacht.
Resultaten: Na vijf jaar is er circa 140 kilometer Groen Strand tot stand gekomen met 23 actieve strandcommunities. Er zijn talrijke schoonmaakacties en een webapp ontwikkeld om te registreren wat er leeft in de kustzone. In acht regio’s monitoren vrijwilligers broedresultaten en geven ze educatie aan strandbezoekers; elf gemeenten ontvingen de Groene Strand Wimpel als erkenning. Aantallen broedparen van zowel bontbekplevier als strandplevier namen vanaf 2019 toe; op één locatie broedden dit jaar dertig paar strandplevieren, al leverde dat weinig uitgevlogen jongen op en de precieze oorzaak blijft onduidelijk.
Effect van nestbescherming: In 2024 kregen 44 nesten een beschermkooi. Met zulke kooien was de uitkomt van eieren beduidend hoger: ongeveer 74% voor strandplevier en 57% voor bontbekplevier, tegenover 19% en 31% zonder kooi. Het effect op daadwerkelijk uitvliegen is minder groot, deels omdat kooien selectief worden ingezet op drukke plekken. Conclusie van Vogelbescherming: nestkooien dragen vooral in de eifase bij, maar rust op het strand, honden aangelijnd laten en voldoende kuikenleefgebied blijven cruciaal voor meer uitgevlogen jongen.
Publieksreactie en knelpunten: Strandgangers reageren overwegend positief en tonen belangstelling. Het grootste terugkerende probleem blijft honden die loslopen en kuikens verstoren of zelfs doden. Soms worden alternatieve losloopzones afgesproken in ruil voor streng afgezette broedzones, wat helpt maar niet altijd alle problemen oplost.
Toekomst: Het project liep formeel af in juli 2025; de Coalitie Groene Strand (onder leiding van Stichting Duinbehoud) neemt de activiteiten over om coördinatie, kennisdeling en vrijwilligersondersteuning voort te zetten. Vrijwilligersgroepen blijven op lokaal niveau afzetten, monitoren, voorlichten en—waar nodig—nesten beschermen, maar blijvende afstemming en een centrale schakel voor materiaal en evaluaties worden als noodzakelijk gezien om de behaalde winst te behouden en verder uit te bouwen.