NU+ | Euforie bij winnaars overschaduwd doordat snel kabinet ver weg lijkt
In dit artikel:
De dag na de verkiezingen heerste er feestelijke atmosfeer in de fractiekamers, waar partijen traditioneel taart snijden om zowel te vieren als te reflecteren. In de CDA-fractiekamer sneed partijleider Henri Bontenbal donderdagochtend het gebak aan met de opmerking "Het CDA gaat altijd door het midden". De partij boekte een flinke winst van vijf naar achttien zetels. Bontenbal benadrukte dat het nog te vroeg is om concrete plannen te maken over het gevolg van die winst en maakte duidelijk dat hij als fractievoorzitter in de Tweede Kamer blijft: "Dat is de mooiste baan die er is."
In de Van Mierlo-zaal sneed D66-leider Rob Jetten de eigen taart aan. Zijn campagnemoment dat veel mensen als keerpunt zien, was het RTL-debat op 12 oktober, dat hij last-minute mocht invallen nadat Geert Wilders afzag om veiligheidsredenen. D66-campagneleider Robert van Asten noemt Jettens optreden een belangrijke 'gamechanger'. Andere partijen wijzen andere beslissende momenten aan: voor de VVD was dat de CPB-doorrekening die hun plannen over financiën verduidelijkte; GroenLinks–PvdA en haar aanhang noemen meerdere momenten; JA21 wijst op de aanwinst van Ingrid Coenradie als kantelpunt.
Campagneleiders benadrukken dat terugkijken makkelijker is dan vooruitkijken. Formatievragen blijven voorlopig op de achtergrond, maar Jetten kan als grootste winnaar niet volledig zwijgen over het vervolg. Omdat PVV-leider Geert Wilders al vooraf door twee derde van de nieuwe Kamer is uitgesloten als formatiepartner, ligt de formatie in de praktijk bij andere partijen. Jetten waarschuwt dat het "zeker geen makkelijke formatie" zal worden: de uitslag is versnipperd en er is geen vanzelfsprekende coalitie. Ook JA21 groeide opvallend (van 1 naar 9 zetels), maar combinatie met CDA en VVD levert geen meerderheid op.
Bij GroenLinks–PvdA is de teleurstelling voelbaar na zetelverlies en het vertrek van Frans Timmermans; Jesse Klaver en Esmah Lahlah spreken van shock en verdriet, en de partij wil eerst een nieuwe leider kiezen (al gepland voor maandag). De VVD houdt vast aan de koers die ze in de campagne hanteerde; partijleider Dilan Yesilgöz stelde na de fractievergadering dat hun uitgangspunt ongewijzigd is en dat ze voorlopig niet vooruitlopen op coalitiekeuzes.
Kort: feestelijke reacties en persoonlijke overwinningen domineren nu, maar politieke realiteit en complexe rekenkunde beloven een moeizame formatieperiode.