NU+ | Ook na vrede blijft 7 oktober zwarte dag voor Israël én Gaza
In dit artikel:
In het Egyptische Sharm El-Sheikh zitten Israël en Hamas via bemiddeling van de VS, Qatar en Egypte aan tafel om een einde te maken aan de twee jaar durende Gazaoorlog. Als uitgangspunt voor de gesprekken geldt het vredesplan van de Amerikaanse president Donald Trump; het bevat twintig punten maar weinig concrete uitwerking. Beide partijen hebben zich er niet volledig aan gecommitteerd, maar hun aanwezigheid in Egypte zelf is al tekenend: internationale druk op Israël om de gevechten te stoppen is toegenomen, terwijl Hamas militair en bestuurlijk sterk verzwakt is na twee jaar oorlog tegen een veel grotere machtsfactor.
Achtergrond van de crisis is de grootschalige terreuraanval van Hamas op 7 oktober 2023, toen ongeveer zesduizend strijders door Israëlische linies braken en op ruim honderd locaties aanslagen pleegden. Die dag, in Israël aangeduid als Zwarte Zaterdag, kostte aan bijna 1.200 mensen het leven, onder wie veel burgers; honderden werden gewond en circa 250 mensen werden meegesleept naar Gaza. Nog altijd verblijven er tientallen gijzelaars en liggen resten van anderen in Gaza. Het vrijlaten of terugbrengen van die gegijzelden is voor veel Israëliërs de belangrijkste reden om het Trump-plan te steunen.
Aan Israëlische zijde bepaalde het trauma van die aanval in sterke mate het optreden: premier Benjamin Netanyahu en zijn kabinet beloofden wraak en de vernietiging van Hamas. De militaire respons leidde tot grootschalige bombardementen en grondoffensieven in de Gazastrook. De Verenigde Naties schatten dat ongeveer 78 procent van de gebouwen in Gaza deels of volledig verwoest is. Volgens gezondheidsautoriteiten in Gaza, die ondanks hun banden met Hamas door internationale hulporganisaties grotendeels als bron worden gebruikt, zijn meer dan 67.000 mensen omgekomen; deskundigen houden rekening met een veel hoger werkelijke dodental door nog ongetelde lijken onder puin. Daarnaast waarschuwen VN-organisaties, waaronder de WHO, dat meer dan 640.000 Gazanen honger lijden. Een onafhankelijke VN-commissie concludeerde dat Israël mogelijk genocide in Gaza pleegt, een bevinding die de internationale veroordeling versterkt.
Politiek heeft Washington sinds het aantreden van Trump Israël aanvankelijk ruime steun gegeven, maar die goodwill bleek niet onbeperkt: de VS heeft druk uitgeoefend op Netanyahu om akkoord te gaan met het vredesvoorstel. Dat heeft ertoe geleid dat zelfs de strijdende partijen bereid zijn te onderhandelen — een indicatie van de internationale en strategische krachten die het conflict beïnvloeden.
Zelfs bij een succesvolle overeenkomst zal 7 oktober decennialang doorwerken: Israël moet het trauma verwerken en verantwoording afleggen over het optreden in Gaza, terwijl bewoners van de Palestijnse gebieden vooral verlangen naar een onmiddellijk einde aan de vernietiging, honger en dood. De vraag wie Gaza uiteindelijk bestuurt kan op termijn volgen; voor nu staat herstel en veiligheid voor de bevolking voorop.