Ontwerp speelplekken ook geschikt voor buitenspelen in de zon
In dit artikel:
Buitenspelen bevordert de fysieke activiteit van kinderen, maar de speelruimte in de openbare ruimte neemt af. Het is daarom cruciaal dat speelplekken zodanig worden ingericht dat buitenspelen onder diverse weersomstandigheden, vooral in de zon, veilig en aantrekkelijk blijft. Ongeveer 40% van de kinderen voldoet niet aan de beweegnorm omdat ze te veel binnen zitten. Zonlicht stimuleert vitamine D-productie, wat belangrijk is voor de gezondheid, maar de hoeveelheid zonnestraling in Nederland is de afgelopen decennia flink toegenomen door minder bewolking. Dit verhoogt het risico op schadelijke effecten van overmatige blootstelling aan ultraviolet licht.
Met het vooruitzicht van frequentere en intensere hittegolven als gevolg van klimaatverandering, kan een aanzienlijk deel van de wereldbevolking in de toekomst regelmatig gevaarlijke hitte ervaren. Daarom moeten speelplekken zo worden ontworpen dat kinderen niet langdurig worden blootgesteld aan de zon. Schaduwvoorzieningen stimuleren kinderen om langer buiten te blijven spelen en verminderen de kans op oververhitting en UV-schade.
Belangrijk is dat speelplekken variatie bieden, niet alleen in speeltoestellen maar ook in materialen en ondergronden. Hierbij spelen de temperatuur en het comfort van materialen een rol: zand en kunstgras kunnen door de zon erg heet worden, terwijl gras juist een verkoelend effect heeft en aanzienlijk koeler blijft dan betonnen of andere verharde oppervlakten.
Verschillende vormen van schaduw—zoals bomen, struiken, schaduwdoeken, pergola’s en overkappingen—hebben elk eigen voordelen en beperkingen. Een combinatie van deze maatregelen verhoogt de effectiviteit in het bieden van schaduw en bescherming. Bomen zijn daarbij een natuurlijke en goede optie, al ontbreekt het in Nederlandse steden vaak aan voldoende bladerdak. Ook is er nog weinig gericht beleid op het gebied van schaduwvoorzieningen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld gebieden in Queensland, Nieuw-Zeeland.
Gemeenten en beheerders van speelruimtes, zoals scholen en sportaccommodaties, wordt aanbevolen om schaduw nadrukkelijk mee te nemen in hun ruimtelijk en gezondheidsbeleid. Daarnaast kan een goed snoeibeleid bijdragen aan het behouden van voldoende schaduw. Het creëren van schaduw biedt niet alleen bescherming tegen zonlicht, maar ook tegen wind, regen en kou, wat het buitenspelen het hele jaar door comfortabeler maakt. Zo kan een integrale benadering van klimaatadaptatie en speelvoorzieningen bijdragen aan een gezonde en veilige buitenomgeving voor kinderen.