Ongedocumenteerde schoonmakers willen niet meer onzichtbaar zijn
In dit artikel:
Zondagmiddag trokken honderden migranten en bondgenoten naar Den Haag voor een landelijke demonstratie tegen de asielnoodmaatregelenwet. Bussen vol mensen arriveerden bij een veld vlakbij het Malieveld; FNV-vlaggen en petjes waren zichtbaar, en slogans als “Werk is niet illegaal, mensen zijn niet illegaal” galmden over het veld. De actie werd gesteund door bijna honderd maatschappelijke organisaties, waaronder Vluchtelingenwerk, Amnesty International en Stop de Asielwetten.
Aanleiding is een voorgenomen wetswijziging van de demissionaire regering die het verblijf van ongedocumenteerden strafbaar zou maken. Hoewel een eerdere bepaling die ook hulp aan ongedocumenteerden strafbaar stelde van tafel is gehaald door minister David van Weel, vrezen betrokkenen dat criminalisering van het bestaan zelf mensen vogelvrij maakt en hun positie verslechtert.
Een groot deel van de betogers zijn ongedocumenteerde schoonmakers die bij bedrijven en particulieren werken. De FNV-afdeling Migrant Domestic Workers, actief sinds 2007, organiseert deze groep. Bestuurder Herrie Hoogenboom schat het aantal ongedocumenteerde schoonmakers op 40.000 tot 70.000, die diensten leveren aan naar schatting 200.000 huishoudens. Volgens hem is de rol van deze werkers essentieel voor de economie: zij maken het mogelijk dat anderen zonder zorgen naar hun baan kunnen, of zorgen voor dementerende ouderen.
Persoonlijke verhalen illustreerden de kwetsbaarheid: Jaqcueline (59) uit Chili werkte 23 jaar in de huishouding maar is ziek en niet gelegaliseerd; haar kinderen en kleinkinderen zijn inmiddels wel erkend. Nor (58), kaderlid van FNV Domestic Workers, werkt op zeven adressen als schoonmaker en zorgverlener en zegt te dreigen met uitbuiting, onbetaalde lonen en angst om naar buiten te gaan. Malu Villanueva (70), zelf ooit huishoudelijke kracht en nu met verblijfsvergunning, noemde de massale opkomst “historisch” en benadrukte het verdriet dat de staat de betrouwbaarheid van deze werkers in twijfel trekt terwijl Nederlandse families op hen vertrouwen.
Juridisch wijst advocaat Pieter Krop erop dat illegale tewerkstelling al strafbaar is voor wie zo’n werknemer in dienst heeft. Hij benadrukt een fundamenteel spanningsveld: Europese beleidsdoelen om de positie van ongedocumenteerden te verbeteren botsen met belangen om illegale arbeid te bestrijden. Als verblijf strafbaar wordt, raken ongedocumenteerden nog verder afhankelijk en durven ze misbruik of geweld niet meer bij de politie te melden.
De FNV Migrant Domestic Workers pleit niet voor massale regularisatie gericht op nationaliteit, maar voor praktische oplossingen: tijdelijke verblijfsvergunningen, circulaire migratie of werkvergunningen zodat mensen veilig kunnen werken en toegang krijgen tot zaken als zorgverzekering. De wens voor een ‘streng’ asielbeleid heeft geleid tot een chaotisch wetgevingsproces; inmiddels lijkt het onwaarschijnlijk dat het wetsvoorstel voor de aankomende verkiezingen in de Tweede Kamer wordt behandeld.