Onderzoek De Hond: waarom de verkiezingen nog helemaal open liggen

In dit artikel:

Elf dagen voor de Nederlandse verkiezingen toont de nieuwste peiling van Maurice de Hond een bijzonder open strijd: de PVV van Geert Wilders blijft weliswaar de grootste partij, maar het verschil met de nummer twee is geslonken tot slechts vier zetels. GroenLinks-PvdA, het CDA en D66 liggen op de hielen van Wilders en zitten in een nek-aan-nekrace; de VVD volgt op korte afstand, één zetel achter D66.

De onderzoeksresultaten geven bovendien inzicht in kiezerstrouw en mobiliteit. PVV-stemmers zijn het meest zeker van hun keuze (ongeveer 61% zegt vrijwel zeker te stemmen), gevolgd door GroenLinks-PvdA (54%), VVD (48%) en CDA (43%). Tegelijkertijd is er ruimte voor verschuivingen: als de PVV JA21- en FvD-kiezers weet aan te trekken, kan zij tot ongeveer negen zetels winnen. Andere partijen hebben kleinere groeimarges (CDA en VVD circa vier zetels, D66 en GroenLinks-PvdA vijf, BBB zeven), maar eventuele winst voor de één betekent verlies voor een ander.

Een kwart van de kiezers overweegt strategisch te stemmen, gestuurd door twee tegengestelde afkeerstromen: 52% staat zeer negatief tegenover Wilders als premier, 49% tegenover Frans Timmermans. Mocht GroenLinks-PvdA in de peilingen stijgen tot dichtbij de PVV, dan kan dat strategische stemmen naar het rechtse kamp aanwakkeren — richting partijen die samenwerking met GroenLinks-PvdA uitsluiten (VVD, BBB, CDA).

De Hond waarschuwt dat beslissende campagne-elementen, vooral het SBS-debat van komende donderdag, het plaatje snel kunnen kantelen: in november 2023 leverde zo’n laatste-week debat de PVV een spectaculaire winst van zestien zetels op. De publieke debatten zullen vooral impact hebben op de strijd om de tweede plaats.