Ondanks oorlogsrisico's investeren Oekraïense bedrijven volop
In dit artikel:
De oorlog vreet aan de staatskas: conservatieve schattingen rekenen op ongeveer €160 miljoen per dag aan directe kosten, en de regering verwacht volgend jaar nog hogere uitgaven. Vrijwel alle binnenkomende inkomsten van Oekraïne worden nu aan de oorlog ingezet, waardoor dekking voor andere overheidsfuncties schaars is.
Economische activiteit en belastinginning door bedrijven zijn daardoor van levensbelang. Winkels en fabrieken die openblijven leveren via btw, loonheffingen en douanerechten cruciale inkomsten voor de verdediging. Maksym Sjeremet, directeur van warenhuisketen Epicenter, zegt dat ondernemingen de ruggengraat van de economie vormen. Zijn bedrijf bleef investeren ondanks zware schade: distributiecentra en filialen raakten meerdere keren door Russische aanvallen vernield; hij schat de totale schade op bijna €1 miljard. Toch opende Epicenter vorig jaar een nieuw winkelcomplex bij Kyiv — een berekende gok op continuïteit en herstel.
Ook producenten bereiden zich voor op de wederopbouw. Oleksandr Skyba bouwt een nieuwe fabriekshal van zo’n €50 miljoen voor betonblokken, omdat hij verwacht dat de vraag naar bouwmaterialen na de oorlog sterk zal toenemen. Zulke private investeringen zijn risicovol, maar noodzakelijk voor toekomstige economische herstelkansen.
Financiering blijft het knelpunt. Het IMF rekent uit dat Oekraïne ruim €55 miljard extra nodig heeft in de komende twee jaar om zowel de oorlogsinspanningen als de economie overeind te houden. Westerse steun kwam al deels — uit Europa, het IMF en in eerdere fasen uit de VS — maar nieuwe toezeggingen zijn onzeker en EU-bijdragen verlopen moeizaam omdat niet alle lidstaten bereid zijn geld uit eigen begroting in te brengen. Daarnaast bestaat veel hulp uit leningen en subsidies die op de langere termijn terugbetaald moeten worden, wat de schuldenlast vergroot.
Buitenlandse investeerders blijven terughoudend vanwege veiligheids- en juridische risico’s. Kyiv probeert dit tegen te gaan met belastingvoordelen, EU-garanties voor privaat kapitaal en een speciale ‘investeringskaart’ voor wederopbouwprojecten.
Als externe financiering wegvalt, waarschuwen economen van de Kyiv School of Economics dat begrotingstekorten en sociale knelpunten (zorg, onderwijs, pensioenen) kunnen leiden tot een ineenstorting van de civiele economie en daarmee ook van de fiscale basis die het leger financiert.
Als alternatief voor directe betalingen is voorgesteld bevroren Russische tegoeden als onderpand te gebruiken voor leningen ter waarde van €140 miljard. EU-leiders bereikten daarover nog geen akkoord; België, dat veel tegoeden beheert, vreest juridische claims. Besprekingen tussen de Europese Commissie en België, en mogelijke garanties van Noorwegen, staan op de agenda. Oekraïne hoopt op een oplossing voor het einde van het jaar; anders wacht in 2025 een gigantisch begrotingstekort.